Generativ a'zolar. Gul va to'pgullar

Generativ a'zolar. Gul va to'pgullar Reja: Generativ organlarning kelib chiqishi. Gulning tuzilishi. Gul qismlarining tuzilishi va vazifasi. To'pgullar va ularning klassifikatsiyasi. 1. Generativ organlarning vazifasi o'simliklarni jinsiy ko'payishiga xizmat qilishdir. Evolyutsiyaning dastlabki bosqichlarida generativ organlar vazifasini bir hujayrali gameta bajargan bo'lsa yuksak o'simliklargacha malum evalyutsion bosqich bosib o'tilgan. Kanyugatlar, diatom suv o'tlari, bazidiyaali zamburug''larda jinsiy ko'payish organi yo'q. Saprolegniya zamburug''ida ogoniy va anteridiy hosil bo'lgan bo'lsa, xaltachali zamburug''lar, lishayniklarda arxegoniy hosil bo'ladi. Moxsimonlarda, paporotniklarda jinsiy ko'payishga xizmat qiluvchi arxegoniy va anteridiy hosil bo'lgan. Gul yuksak o'simliklar uchun xos bo'lib evalyutsion taraqqiyotning sungi bosqichida vujudga kelgan. Gul - shakli o'zgargan, o'sishi chegaralangan spora hosil qilishga xizmat qiladigan organ hisoblanadi. Gulning taraqqiyoti natijasida changlanish jarayonidan keyin otalanish natijasida tuxum hujayrasi rivojlanib urug' va meva hosil bo'ladi. 2. Gul kelib chiqishiga ko'ra o'zgargan novda bo'lganidan barg va poya kelib chiqish xususiyatiga egadir. Poya qismiga gul bandi va gul o'rni kirsa barg kelib chiqishiga ega bo'lgan qismlariga gulkosabarg gultojibarg, urug'chi va changchilar kiradi. Yuqoridagi qismlar o'ziga xos vazifani bajarish xususiyatiga ega. Gul bandi poyaning davomi bo'lib, ayrim o'simliklarda o'z rivojlanishini tezda to'xtatsa (olma, o'rik, shaftoli) ko'pchilik o'simliklarda meva pishgungacha o'sishni davom etiradi. Gul urnida barcha gul qismlari joylashgan bo'ladi. Ulvarning joylanishiga qarab gullarni uch guruhga bo'lish mumkin. siklik gullar (sabzida) Asiklik gullar (magnoliya) Gemisiklik gullar (ayik-tovonda) siklik gullarda gul qismlari doira hosil qilib joylashadi. Doiralar soni ayrim gullarda 1 ta bo'lsa ayrimlarida 16 tagacha bo'ladi. bunday gullar sabzi gulini tuzilishida yaxshi ifodalangan. Asiklik gullarda gulkosa va gultojibarglar speral hosil qilib joylashadi. Masalan: Magnoliyada. Gemitsilik gullarda gulkosa va gultojibarglar doira hosil qilib joylashsa, changchi va urug'chilar speral hosil qiladi. Masalan: ayiqtovon gulida. Gul o'rnida gul qismlarning joylanishi malum qonuniyatga amal qiladi. Gulkosa va gultojibarglar gulni muhafoza qilishga xizmat qilsa, changchilar yig'indisi androtseyni, urug'chilar yig'indisi ginetseyni hosil qiladi. Gulkosa va gutojibarglar gul qavatlarini tashkil qiladi. gulda ham gulkosa, ham gultoji bargi bo'lsa ikki qavatli, gulda yoki gulkosacha yoki gultoji barg bo'lsa bir qavatli gullar deyiladi. Bir qavatli gullar ayrimlari gulkosabargli (lavlagi, shavel) va gultojibargli (lola) bo'ladi. Gultojibarglar - gulning ikkinchi qoplamini hosil qiladi. Ularning rangi xromoplastalar va hujayra shirasi pigmentlarga bog'liqdir. hujayra shirasi tarikibidagi axtotsian va antoxlor pigmentlari kislotali va ishqoriy muhitga bog'liq holda o'z rangini nomoyon qiladi. Gul tekisligi tuzilishiga qarab gullarni 3 guruhga ajratish mumkin. 1. Aktinomorf gullar. 2.Zigomorf gullar 3. Asimmetrik gullar. Aktinomorf gullarda (to'g'ri) uning yuzasidan bir necha simmetirya o'tkazish mumkin. Zigomorf gullar yuzasidan faqat bitta simmetiriya o'tkazish mumkin. Masalan: Labguldoshlar, dukkakguldoshlar ...