O'simliklarda suv balansi

Mavzu: O'SIMLIKLARDA SUV BALANSI. Reja: 1. Suvni o'simlik hayotidagi o'rni 2. Suvni fizik kimyoviy xossalari 3 .ldiz tizimi va uning suvni so'rishi 4. Erkin va boғlangan suv 5. Hujayraga suv yutilishining asosiy қonunlari 6. O'simlik tanasida suvni harakatga keltiruvchi kuchlar 7. So'rish kuchi va suv potentsiali Suv tirik organizmlarning yashashi uchun asosiy muhitlardan biridir. Suvsiz sharoitda organizmlar nobud bo'ladi yoki anabioz xrlatiga utadi. O'simliklar tanasida suvning miqdori 70 foizdan to 90 foizgacha bo'lishi mumkin. Bu ularning tur va navlariga, yoshiga, yashash muhitiga, xar xil organlariga vaxaggo xujayra organoidlariga ham boғliқ, Ayniқsa, o'simlikning yosh a'zolarida va bargida bu ko'rsatkich 90 foizgacha borishi mumkin. Suv miqdori xujayra protoplazmasida;80 foiz, shirasida 98 foiz, pustila 50 foizgacha yetishi mumkin. Ayrim xul mevalarda juda ko'p: bodringda 98 foiz, pomidorda 94 foiz, tarvuzda 92 foiz, kartoshkada 77 foizgacha bo'ladi. O'simliklar hayotiy jarayonida suv kuyidagi vazifalarni bajaradi: bioqimyoviy reaktsiyalarning sodir bo'lishi uchun asosiy muhit bo'lib hisoblanadi; kimyoviy birikma bo'lganligi uchun muhim reaktsiyalarda : gidro liz, sintez, oksidlanish va kaytarilish reaktsiyalarida (fotosintez, nafas olish, mineral elementlarni o'zlashtirish va xokazolar) turri- dan to'ғri ishtirok etadi; o'simliklarni kuchli issiklikta'siridan saklaydi, ular haro- ratini pasaytiradi (transpiratsiya); o'simliklarningtuproqdan k.abul k.ilgan mineral elementlari, uning tanasida hosil bo'lgan organik moddalarning harakati va k.ayta tak.simlanishi ham suv hisobiga sodir bo'ladi. Tabiatda yashovchi xar bir o'simlik uzining ontogenezida juda ko'p miқdordasuvsarflaydi (asosan, tanasi orkali buglatadi). Masalan, makkajuxori vegetatsiya davomida 200 l gacha, burdoy esa bir tonna kuruk. modda hosil k.ilish uchun 300 t suv sarflaydi. Umuman, o'simlik orkali utgan suv miqdorini 100 qism deb olsak, shundan 1,5-2 k.is-migina organik moddalarning x.osil bo'lishida ishtirok etib; k.olgan 998 yoki 998, 5 k,ismi tana orkali burlanib ketadi. O'simlik uz ontogenezida sarflaydigan suv miqdori ko'p yoki oz bo'lishi iklim sharoiti-ga boғliқ Masalan, issik. va kuruk. iklimda bu ko'rsatkich sernam iklimdagidan kura 2-3 marta ko'p bo'lishi mumkin. Krlaversa, bunga tuproqdagi suv miqdori ham ta'sir k.iladi. SUVNING ShIMILISHI VA HARAKATI. Barcha kuruklikda yashovchi o'simliklarning tanasida tuxtovsiz suv almashinish jarayoni sodir bo'lib turadi. Bunday jarayon o'simliklarning suv rejimi deyiladi va uch bosqichdan iborat: 1) suvning ildiz tomonidan shimilishi; 2) o'simlik tanasi bo'ylab x,arakati va taksimlanishi; 3) barglar orkali burlanishi - transpiratsiya. Bu bos-Kichlarning xar biri bir kancha jarayonlarni uz ichiga oladi. O'simliklar suvga bo'lgan talabningjuda oz қismini yer usti a'zo-lari (asosan barglari) orkali ta'minlaydilar. Bu asosan yoringarchilik va xavo namligi yukrri bo'lgan davrlardagina yuz berishi mumkin. Me'yoriy o'sish va rivojlanishni ta'minlaydigan asosii suv miqdori tuproqdan ildiz tizimi orkali olinadi. ILDIZ TIZIMI VA UNING ...