O'simliklarning ildiz orqali oziqlanishi

Mavzu: O'SIMLIKLARNING ILDIZ ORQALI OZIQLANISHI Reja 1.Ildiz orқali oziқlanishning o'simlik hayotidagi roli 2.O'simliklarning ildiz orқali oziқlanishi haқidagi ta'limotning rivojlanishi 3.O'simliklarning mineral elementlarga ehtiyoji va ularning klassifikatsiyasi O'simliklarning oziklanishi ikki shakldan iborat bo'lib, xavodan va tuproqdan ozikdanish jarayonlarini uz ichiga oladi. Bu ikki jarayon: fotosintez va mineral elementlarni tuproqdan yutish - birgalikda o'simliklarning avtotroflik xususiyatlarini belgilaydi. Mana shu uzviy borliklik natijasida o'simliklarning organik asosga ega to'қimalari, organlari vaumumiytanasi hosil bo'ladi. Ularning o'sishi va rivojlanishini tuda ta'minlash uchun tuproqdan juda ko'p mineral elementlar yutiladi. Shuning uchun ham bunga o'simliklarning ildiz orkali oziklanishi deyiladi. O'simliklarning ildiz :orkali oziklanishida tuproq. xususiyatlari va unumdorligi, ayniқsa, tuproqning suv utkazuvchanlik, xdvo utkazuv-chanlik xossalari, tarkibidagi organik moddalar va o'simliklar uchun muhim ozik; elementlarni tuplash krbiliyati katta ahamiyatga ega. O'SIMLIKLARNING ILDIZ ORKALI OZIKLANISHI XASH1DAGI TA'LIMOTNING RIVOJLANISHI. Қadimgi zamonlardayok. (yangi eradan avvalgi 600-500 yillarda) deh-krnchilik bilan shurullangan odamlar kul va chirindilarga boy tuproqlarda hosilning ko'proқ bo'lishini bilganlar vabundan foydalanganlar. Keyinchalik o'simliklarni ozikdantirish tuғrisidagi tushunchalar rivojlanib bordi. Urta asrlarda yashagan gollandiyalik tabiatshunos Ya.B.Van-Gelmont tajribalari, aynikra, dikko'tga sazovor. U sopol idishga 91 kg қuruk. tuproq. solib, ogirligi 2,25 kg.gatengtol shoxchasini ekadi va yomrir suvi bilan sugorib turadi. 5 yildan sung tolning orirligi 77 kg ga yetadi. Idishdagituproqningogirl.igi esafakat 56,6 g ga kamayadi. Van- Gelmontning fikricha, agar o'simliklar uz tanasini tuproq. hisobiga tuzadigan bulsa, u xrldatol shoxchasi kancha ko'paysa, idishdagi tuproq. shuncha kamayishi kerak edi. Lekin bu xalat sodir bo'lmaydi. Shuning uchun ham u o'simliklar uz gavdasini suvdan tuzadi, degan xulosaga keladi. Shu tarika o'simliklar oziklanishining suv nazariyasi vujudga keladi va uzoq, muddat davomida e'tirof etiladi. Lekin bundan ancha avval Aristotel (eramizdan avvalgi 384-322 yillar) o'simliklar tuproqdan murakkab moddalarni surib oladi va usha-lar hisobiga uz tanasini tuzadi degan edi. Bu tushunchani XVI11 asrning oxiri va XIX asrning boshlarida nemis agronomi A.Teer yanada rivojlantirdi. U gumus nazariyasini yaratdi. Unga kura o'simliklar asosan suv va gumus moddalari bilan oziklanadi. Tuproqda chirindi moddalar kancha ko'p bo'lsa, o'simliklar shuncha faol o'sish va rivojlanish qobiliyatiga ega bo'ladi. Keyingi yillarda asta-sekin o'simliklar uchun mineral elementlar zarur, degan tushunchalar paydo bula boshlaydi. Bu tushunchaga asos solgan kishilardan biri agronom A.T. Bolotovdir (1770). U tuproqdagi mineral zarrachalar va suv o'simliklar uchun asosiy oziқadir, degan goyani ilgari surdi. A.T.Bolotov uritlarnituproqkasolishusullarini ham ishlabchikdi vakishlokxujaligi uchun zarur 53 ta urit turi borligini ko'rsatdi. 1804 yilda shveytsariyalik olim N.T.Sossyur o'simliklarning kimyo-viy tarkibini tadkik. қilish natijasida tuproq. O'simliklarni azot va boshqa mineral elementlar bilan ta'minlaydi, o'simliklar tuproqdagi suvli eritmadan xar xil tuzlarni ildiz ...