Agrotsenozda o'simliklarni moslashuvi organizmlar o'rtasidagi munosabatlar

Reja: 1. Madaniy landshaftlarni o'simlik va hayvonlarni nokulay sharoitga moslashishi. 2. Ekinzorlarni kasallik va zararkurandalar bilan ishgol etilishi. 3. Agrotsenozda organizmlarni o'zaro munosabatlari. 4. Konsumentlar o'rtasidagi munosabatlar. o'simliklarni kishlashi, yuqori o'simliklar kaysi organi-kismi bilan ishlab chiqishi bo'yicha bir necha hayotiy shakllariga ega (10b-rasm). Rasmdan kurinib turibdiki, fanarofit o'simliklar, buychan bo'ladi, daraxt yoki butasimon, yilni sovuk oylarida usayotgan shoxlari ortikcha zararlanmaydi, kurtaklari kishdan yaxshi chikadi va tuproq ustidan ancha balandda bo'ladi. Rasmdagi ko'rinishda xonefitlar ko'rsatilgan, ular ancha baland emas, nokulay vaqtlarda ularni kurtaklari 25 sm balandlikda bo'ladi. Ularni yer osti novdalari kishda nobud bo'ladi. tuproq ustida kishlovchi novda va kurtaklari koladi, ularni tukilgan barglari, yoxud sovuk urmagan qismlari urab oladi. Bularga yugichka, beda, ko'p yillik boshoklilar, yaylov va pichanzor, utlokzordagi o'simliklar kiradi. Ularni ildizi kishda nobud bulmaydi, zaxira moddalari tuplanadigan joydir. Rasmdagi 4 ko'rinishdagi o'simliklar geofitlar deb nomlanadi, ularni yer ustki kismi kishda butunlay nobud bo'lishdai, lekin qayta tiklanadigan ko'rtagi yer ostida koladi. Bu o'simliklarni piyozi, tugunagi, ildizi kabilari bilan saqlanib turadi. Masalan, kartoshka, gumay, kuplab utlar. Rasmdagi 5 ko'rinishdagi o'simliklarni terofitlar deb nomlanadi, ular bir yillik bo'lib, kishlashda uruglari ishtirok etadi. Bularga dala begona utlari kiradi. Bakteriya va zamburug'lar tekinxurlar xam nokulay sharoitda o'ziga xos bardoshlik usullarini ishlab chikganlar. ko'p yillik o'simliklarda va kishga chidamli ekinlarda tekinxur organizmlar yashab turishga moslashgan. Boshokli ekinlarni zamburug' kasalliklarni kishki ekin bargida yoki yovvoyi boshoklarda kishlab koladi. o'z xujayinini topmaguncha bu bakteriya va zamburug'lar tuproqda yoki organik koldiklarda yashab koladi. Umuman xamma turdagi madaniy ekinlarning kushandalari kishdan chiqish uchun turli joylarda yashirinib, tobora sovukka chidamli turlarini kelib chiqishiga olib kelgan. Bazi kasallikni kuzgatuvchilar oylab xatto 5-6 yilgacha tuproqda yashovchanligini yukotmay saqlanib turishlari aniqlangan. Bugimoyoqlilarni ko'p turlari yashayotgan joyda kulay vaqt kelguncha faolligini tutatib turadilar. Uzunburun, koloroda kungizi, kuzgi tunlam kurti kabilar dalani uzida kishlaydilar. boshqa turlarini yashash joylarini uzgartirib, uzoq-yaqin masofalarga borib kishlashadi. (108-rasm), bazilari dalalarda, utlokzorlarda, kuzgi don ekinlari maydonlarida kishlab qolishadi. Shiralar, kloplar, tripislar, boshqa joyga utib ketishadi. Umuman bugimoyoqlilar kuprok zol (angizda) boshqa o'simliklar poyasida kishlab chiqishadi, bazisi 60m nariga daraxtlar ostida kishlashadi. Ularni kupchilik kuruk va yengil tuproqlarni kishlash uchun makbul kuradilar. Bazi bugimoyoqlilar yuzlab kilometrga, tokka borib kishlab kelishadi, masalan, klop cherepashka. Virusli kasalliklarni tarkatuvchilarni kishlashi ularni tashuvchi xashoratiga bog'liqdir. Misol uchun lavlagi biotsenozdagi hodisani olsak, bargni bujmoklovchi virus sovuk vaqtda uro'g'lik uchun koldirilgan lavlagida yashaydi, shuningdek lavlagi kanasi tanasida yashaydi, u esa yoz oyini oxirida kishlash uchun uzoqrokka boradi. bahorda kana lavlagi maydonini kasallantirishi mumkin. Odatda shiralar ...