Asalshirali o'simliklar

Re j a: Asalshirali o'simliklar haqida tushuncha Nektarning tarkibi, ajralishi va olinishi Nektardonlarning tuzilishi. Hashoratlarning hayotiy gulli o'simliklarning o'sishi, rivojlanishi, ko'payishi singari jarayonlar bilan bog'liq, o'simlik gullaydi, so'ngra meva tugadi, o'simlikning changlanishi va urug'lanishidan so'nggina meva va urug' hosil bo'ladi va rivojlanadi. Gul bu naslni davom ettirish ya'ni undan hosil bo'lgan urug' jinsiy ko'payish vazifasini bajaradi. Ko'pchilik o'simliklarda gullar ikki jinsli bo'ladi, bir jinsli gullar tabiatda keng tarqalgan. Shu ayrim jinsdagi gullarning qaysi o'simliklarda uchrashiga ko'ra bir uyli , ikki uyli va ko'p uyli o'simliklarga ajratamiz. Changlanish va urug'lanish jarayonlari haqida biz botanika kursida ma'lum tushunchaga egamiz. Changlanishning jarayonini tashqi muhit va ayniqsa hashoratlar bilan bog'liqligini bilamiz. Bu xildagi hashoratlar bilan changlanadigan o'simliklarni entomofillar deyiladi. Entomofil o'simliklar hashoratlar uchun ozuqa bo'ladigan, suyuq nektar oziqligini ajratib, ularni o'ziga jalb qiladi. Urug'chi-onalikninng tumshuqcha qismini yuzasi notekis va nektar suyuqligi bilan nam bo'lib turadi, bu esa changni ushlab qolish imkonini beradi. Chang qulay nam va ozuqali sharoitda unib, chang naychasini hosil qiladi. Changlanish va urug'lanish orasida ma'lum bir vaqt o'tadi. Masalan: qoqida bu 20-30 minut, g'o'zada 18-2% soat, ba'zi mevali daraxtlarda bir necha sutka, hatto o'simliklarda bir necha xafta, oy davom etadi. O'simliklarning chetdan changlanishi uchun bir qancha moslanishlar mavjud. Ularga ko'p kuzatiladigan dixogamiya hodisasi shular jumlasidandir. Bunda gul changichi va urug'chi onaliklar turli vaqtda yetiladilar. Urug'chi otaliklarning oldin yetilishi proteroginiya deyiladi. Changchilardan oldin urug'chilarning yetilishi proteroginiya deyiladi. Tabiatda o'simliklarning changlanishi kuzatilganda proterandriya ko'proq uchrashi aniqlangan. Nektarlardan ajratiladigan shirin suyukqik tuguncha atrofida to'planadi va urug'chi to'qimalari orqali urug'chi tumshuqchalari ko'tarilib, uni namlab turadi. Nektar suyuqlikning ajralishini o'simliklarning qo'sh urug'lanishidagi ahamiyatini rus olimi Gerasimova- Navalinka tomonidan birinchi marta qayd etilgan. (1958). Tabiatda chetdan changlanishning yana bir turi geterostiliya hodisasi hamdir. Bu har xil ustunchali ma'nosini bildiradi. Bunda changchi ipchalari va urug'chining ustuncha qismi turli gullarda har xil uzunlikda bo'ladi, bu esa boshqa gullardan changlanish imkonini beradi. Masalan: grechixa, navro'zgul, ko'pgina tur o'simliklar gullar tuzilishida ham chetdan changlanishga moslanish kuzatiladi. Masalan: dukkakdoshlar, mavraklarda hasharotlar, ari gul shirasini olishda changdonga tegib yorilishi natijasida chang mikrosporalar bir guldan, ikkinchi gulga ular yordamida o'sishdan chetdan changlanish sodir bo'ladi. O'simliklar gultojibarglarining rang-barang bo'lishi, to'pgullarning hosil bo'lishi va tuzilishi ham chetdan changlanishlarga yordam beradi. Keyingi izlanishlardan ma'lum bo'ldiki, arilar har xil oddiy va murakkab shakllarni farqlay olar ekan. Ular qovoq rang, sariq rang, yashil va ultrabinafsha nurlarni ajrata oladilar Tabiatda o'simliklarning chetdan changlanishiga asalarilarning hissasi 75-80% ga to'g'ri keladi. Kuzatishlardan shu narsa ma'lumki, o'simliklarning asalarichilik uchun ahamiyatga ega bo'lishi uchun ...