Barg - fotosintyetik organ

Reja 1.Xloroplastlarning elimentar tuzilishi 2.Pigmentlarni fotosintezlovchi organizmlardagi roli 3.Pigmentlarni elektron қo'zғalgan holati 4.Pigmentlarni yoruғlik yutishi Yashil o'simliklarning bargi eng muhim organlardan biri bo'lib, unda fotosintez jarayoni sodir bo'ladi. Shuning uchun ham barg asosiy fotosintetik organ deb ataladi. Uning xujayraviy tuzilishi transpiratsiya, nafas olish va asosan fotosintezga moslanib tuzilgan. Barg plastinkasining ustki va ostki tomoni pust bilan krplangan. o'oplovchi tupima epidermis bir kator zich joylashgan xujayralardan iborat. Bu xujayralar yupk.a pustli, rangsiz va tinik. bo'lib, yoruғlikni yaxshi utkazadi. Pust xujayralari orasida joylashgan maxsus juft xujayralar orizchalar vazifasini bajaradi. Ularning turgor x.olati uzgarib turishi mumkin ( shunga ko'arab ular urtasidagi teshikcha ochyladi yoki yopiladi). Orizchalar ko'pchilik o'simliklarda bargning pastki tomonida, ayrimlarida esa ustki tomonida ham bo'lishi mumkin. Fotosintez jarayonida ana shu orizchalar orkali karbonat angidrid yutilib, molekulyar kislorod ajralib chikadi. Ustki va pastki pustlar orasida barg etini (mezofill) hosil kdluv-chi o'ujayralar joylashgan. Aksariyat yer ustida o'suvchi o'simlik barglarida u ikki kavatdan iborat. Ustki pust ostida joylashgan kavat taek.-chalarga uxshash, chuzinchok. bir-biriga zich joylashgan xujayralardan tashqil topgan. Bu xujayralarda xloroplastlar soni ko'p. Ular organik moddalarni sintez kiluvchi asosiy k.avat x,isoblanadi. Uning ostidagi xzokayralar ko'pincha dumalok. shaklda bo'lib, bir-biri bilan bushliklar hosil k.ilib joylashadi. Bushliklar ogizchalar bilan tutashgan. Bu esa gazlarning almashinuvi uchun kulay sharoit yaratadi. Undan tashқari bu xz'jairalarda ham xloroplastlar bor, ya'ni ular frtosintez jarayonida katnashadilar. Barglarda fotosintez tuxtovsiz davom etishi uchun ular suv bilan ta'min-langan bulishlari kerak. Bunda ogizchalar ochikligi katta ahamiyatga ega. XLOROPLASTLAR. Fotosintez jaraeni asosan barglarda va қisman yosh novdalarda sodir bo'lishining sababi ularda xloroplastlarning borligidir. O'simliklarning fotosintetik tizimi xloroplastlarda mujassamlashgan. Xloroplastlar barcha tirik organizmlar uchun kimyoviy energiya manbai - organik moddalarni tayerlaydi. Bargning xar bir o'ujayrasida urtacha 20-50 tagacha va ayrimlarida undan ko'proқ.ham xloroplastlar bor. Xlorofill pigmenti xloroplastlarda joylashganligi uchun ular yashil rangda bo'ladi. Xloroplastlarda fotosintez jarayonining x.amma reaktsiyalari ruy beradi: yoruғlik energiyasining yutilishi, suvning fotolizi ( parchalanishi) va kislorodning ajralib chik.ishi, yoruғlikda fosforlanish, karbonat angidridning yutilishi va organik moddalarning hosil bo'lishi. Shunga asosan ularning kimyoviy tarkibi va tuo'ilmaviy shakli ham murakkab xususiyatga ega. Xloroplastlar tarkibida suv ko'p, urtacha 75 foizni tashqil etadi, krlganlari kuruk;modtsadan iborat. Umumii kuruk. moddalar x.isobida Oqsil-lar 35-55 foiz, lipidlar 20-30 foiz, krlganini mineral moddalar va nuklein kislotalaritashqil etadi. Xloroplastlarda juda ko'p fermentlar va fotosintezda ishtirok etadigan o'amma pigmentlar joylashgan. Xloroplastlar kz'shk.avatli membrana bilan uralgan bo'lib, ular yukrri funktsional faollikka egadirlar. Ichki tuzilishi juda murakkab. Stroma (asosiy gavda) va granalardan iborat. Ular uz navbatida lamellyar va plastinkasimon tuzilishi bilan tavsiflanadi. Granalarda tilakoidlar joylashadi. Yosh ...