Bargdagi fizologik protsesslar. O'simliklar ko'payishi, o'sishi va rivojlanishi

Reja: 1. Bargdagi assimilyatsiya protsessi. 2. Bargdagi dissimlyatsiya protsessi. 3. Bargdagi transpiratsiya protsessi. 4. Bargdagi fiziologik protsesslar ahamiyati. 5. O'simliklarni ko'payishi va rivojlanishi. Bargning asosiy vazifalari Assimilyatsiya.Dissimilyatsiya.Traspiratsiya. 1771 yili ingliz olimi Pristli havoda O2 borligini aniqlaydi. Pristli o'simliklar tomonidan SO2=hazm qilishini masalasini tekshiradi. Havo tarkibida SO2=miqdori 0,03%.Ammo Pristli qaysi vaqtda o'simliklar SO2 ni yutishini aniqlay olmaydi.Uning shogirdi Gollandiya olimi Yan Ingenxuz 1779 yilda o'simliklar SO2 =kunduzi, quyosh bor vaqtida yutilishini aniqladi. Bulardan keyin Shvetsariya olimlari Senebye, Sossyur quyosh bor vaqtida havoda SO2 kamayib,O2 ko'payishini ,rus olimi Vinogradov SO2 o'simlik hujayrasida O2 va karbonga parchalanib, havoga chiqib ketishini payqaydi.1860 yili nemis olimi Saks o'simliklarning hujayrasida SO2 ning suv bilan qo'shilishidan kraxmal (S6N10O5 )n hosil bo'lganligini aniqladi. Kraxmal hosil bo'lishi quyosh nuriga bog'liq bo'lgani uchun, bu protsess fotosintezdeb ham ataladi. Quyosh nurining ahamiyatini K.A.Timiryazov aniqladi. Timiryazovning ko'rsatishicha quyosh-ning 75% nurini yutadi.qolgan 25% ni o'simlik organidan yutilmasdan o'tib ketadi. Yutilgan 75% nurning 1-5% i fotosintezda ishtirok etadi. Ba'zan 10% ga yaqini o'simliklar tomonidan sun'iy bug'lantirishga sarf bo'ladi.Timiryazov xlorofillning spektrini aniqladi. Ya'ni quyosh spektri 7 ta nurdan iborat bo'lsa, xlorofil 3 tasini yutadi.Timiryazev ko'rsatishicha xlorofil quyoshning V b -n S orasidagi qizil nurni, ko'k va binafsha nurini ko'p yutadi. O'simliklarning bir yildagi fotosintezi uchun 162 tirillion kkal issiqlik sarf bo'ladi. Rus olimi Vinogradov fotosintez protsessida SO2 emas, balki N2O parchalanishini isbotladi. U N2 O karbon bilan birikadi O2 esa havoga chiqib ketadi deb hisoblaydi. Ya'ni u Timiryazev ko'rsatgan fikrni tasdiqlaydi. SO2 + N2 O -- SN ON+O2 CO2 ildiz orqali olingan suv bilan birikib,chumoli aldegid hosil qiladi. Ortiqcha O2 havoga chiqib ketadi. SNON ning 6 molekulasi xlorofil donalarida birikib ,1 molekula shakar hosil bo'ladi.(S6 N12 O6 ). Rus olimi Butlerov laboratoriyada chumoli aldegid SNON dan glukoza S6 N12 O6 olgan,1 molekula shakar hosil bo'lishi uchun 674 kkal quyosh energiya sarf bo'ladi.1 g molekula 180 g shakar. Assimilyatsiya protsessining formulasini quydagicha yoziladi. 6 SO2+6N2 O +674kkal S6 N 12 O6 +6O2 xl.dona.ich. Ko'pchilik o'simliklarda shakar darhol xlorofill, donalari ichida kraxmalga aylanadi. S6 N12 O6 +N2 O diastaza (S6 N 10 O 5 )p Shakarning kraxmalga aylanishi diastaza fermenti ta'sirida bo'ladi. Kraxmal ba'zi o'simliklarda : lolagullilar oilasiga kiruvchi o'simliklarda(lola,piyoz,chesnok)da bo'lmaydi. Bu o'simliklarda oziqli modda sifatida ikkilamchi shakar va kraxmal to'planadi. Birlamchi shakar va kraxmal qisman sarflanadi,qisman oziqli modda sifatida to'planadi. Oziqli modda sifatida to'plangan shakar va kraxmal ikkilamchi deyiladi. Dissimilyatsiya (nafas olish) O'simliklar hayvon va odamlarga o'xshash havodan O2 yutib SO2 chiqaradi. O2 achitish ...