Chakanda o'simligini dorivorligi va yetishtirish texnologiyasi

Chakanda o'simligini dorivorligi va yetishtirish texnologiyasi KIRISH Farmatsevtika sanoatini dorivor o'simlik xom-ashyosiga bo'lgan talabini qondirish va o'simlik xom-ashyosi asosida zamonaviy dori-darmonlar ishlab chiqarishni kengaytirish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining2013 yil 5 avgustdagi 22-sonli majlisi bayonining 3 bandida ko'rsatilgan - Dorivor o'simlikshunoslik va yangi dori vositalarini ishlab chiqarish korxonalarini tashkillashtirish uchun dorivor o'simliklarni sanoat miqyosida plantatsiyalarini yaratish va 2015 yil 20 yanvardagi № 5-sonli 2015-2017 yillarda o'rmon ho'jaliklari tizimini rivojlantirish, dorivor va oziqabop o'simliklar xom-ashyosini etishtirish, tayyorlash va qayta ishlashni yanada kengaytirish chora-tadbirlari to'g'risidagi majlis bayonnomasining 1.12 bandi ijrosini ta'minlash bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqilgan. Ushbu hukumat qarorlarida Respublikada dorivor o'simlikshunoslikni yanada rivojlantirish va farmatsevtika sanoati uchun o'rmon xo'jaligi tizimida xomashyo bazasini yaratish, dorivor o'simlik ingredientlari asosida yangi, Respublikamizga import qilinayotgan dorilarni o'rnini bosadigan samarali dorivor preparatlar ishlab chiqarishni yanada ko'paytirish bo'yicha farmatsevtika sanoatini rivojlantirishning ustivor yo'nalishlaridan biri mahalliy dorivor o'simlik xomashyosi asosida zamonaviy dorivor vositalar ishlab chiqarish ekanligi belgilab qo'yilgan . 1.Mavzuning dolzarbligi. Prezidentimiz rahnamoligida 1997 -yil qabul qilingan Kadrlar tayyorlash milliy dasturining eng asosiy vazifalaridan biri bu jahon standartiga to'liq javob beradigan yetuk mutaxassis kadrlarni tayyorlash va shu orqali O'zbekistonning iqtisodiyotini,qishloq xo'jalik fanlarini dunyo miqyosida eng yuqori o'rinlarga olib chiqishdir. Mustaqilligimizning dastlabki 21 yilidanoq O'zbekiston keskin rivojlanish bosqichiga kirmoqda.Fanning turli sohalarida fundamental tadqiqotlar o'tkazish uchun katta imkoniyatlar vujudga keldi.Ayniqsa qimmatli xom- ashyo o'simliklarini intoduksiya qilish, aholining tabiiy dori- darmon mahsulotlariga bo'lgan ehtiyojlarini to'liq qondirish eng muhim dolzarb masalalardan biridir. Introduksiya qilingan o'simliklar ichida Chakanda o'simligi va uning navlarinining shifobahshlik xususiyatlari bilan insonlar hayotida muhim o'rinni egallovchi navlar bor.Ular o'zlarining bu xususiyatlari bilan xalq xo'jaligida,tibbiyotda va sanoatda muhim ahamiyat kasb etmoqda.Yuqoridagi o'simliklar orasidan hozirgi kunda Chakanda o'zining xususiyatlari bilan alohida ajralib turadi. Chakanda sistematikasi va geografik tarqalishi Jiydadoshlar (Elaeagnaceae Lindl) oilasiga chakanda (Hippophae L) turkumidan tashqari jiyda (Elaeagnus L) va sheferdiya (SHepherdia Nutt) turkumlari kiritilgan.Chakanda (Hippophae L) turkumiga ilk bor K.Linney (1753) tomonidan 1 tur - jumrutsimon chakanda (Hippophae rhamnoides) turi kiritilgan[13]. Turli geografik populyasiyalarda shakllangan chakanda morfologiyasi va urug'larini o'rganish asosida MDX doirasida uning quyidagi 4 ta iqlimtiplari yoki populyasiyalari ajratilgan: Sibir iqlim tipi - Baykalbo'yi, Sayan-Oltoy tog'li hududi va Qozog'iston Oltoyida tarqalgan chakanda populyasiyasini qamrab olgan. Ular yirik mevali, genofondi boy bo'lib, qisqa vegetatsiyaga moslashgan va qish sovuqlariga o'ta bardoshliligi bilan ajralib turadi. Markaziy Osiyo iqlim tipi - geografik joylashuvi keskin o'zgaruvchi relefga bog'liq bo'lib, dengiz sathidan turli balandliklarda turli ekotiplar (Pomir, Issiqko'l, Zarafshon populyasiyalari) yuzaga keltirgan. Ular mayda mevali, bo'lib kseromorf belgilar (mayda barglilik, tikonlarining ko'pligi ) xosdir. ...