Don - dukkakli ekinlarning umumiy tavsifi. No'xat ekini

Reja: Dukkakli ekinlarni halk hujaligidagi ahamiyati va tarqalishi. no'xatni halk hujaligidagi ahamiyati hosildorligi va maydoni. no'xatning biologik xususiyatlari. no'xatni etishtirish texnologiyasi. 1.Dukkakli don ekinlari katta bir guruh o'simliklari bo'lib, dukkaklilar oilasiga ham kiradi. Bu o'simliklar botanika belgilariga, biologik xususiyatlariga, etishtirish texnologiyasi, doni va poyasining himyaviy tarkibiga ko'ra bir - biriga uhshash o'simliklar hisoblanadi. Don dukkaklilarning asosiy xususiyati shuki, ularning donida, poyasida o'simliklarga karaganda bir necha marta ko'p oqsil sintez kilingani uchun eng arzon oqsil tuplaydi. Ular uzlaridan keyin tuproqda sof holdagi azotni koldirib ketadi. Azotni uzlashtirish tuproqdagi muhim tuganak bakteriyalar Rhizobium evaziga bo'ladi. har bir dukkakli ekinning o'zini muhim tuganak bakteriyasi bo'ladi, ularni biri ikkinchisiga to'g'ri kelmaydi eki azot to'plamaydi. Dukkakli don ekinlariga dukkakdoshlar oilasiga mansub bo'lgan: no'xat, yasmik, kuk no'xat, soya, loviya, mosh, vika, oddiy no'xat va lyupin o'simliklari kiradi. Dukkakli don ekinlari eng avvalo doni, poyasi va bargi tarkibidagi oqsil miqdorining kupligi bilan boshqa ekinlardan ajralib turadi. Bu ekinlarning kupchiligi donining tarkibida 20 - 30 % oqsil bor. Bu galla ekinlari doni tarkibidagi oqsilga karaganda 2-3 marta kupdir. Soya doni tarkibida 35-52 % oqsil va 17 0 27 % moy ham bo'ladi. Bu ekinlarning donini tarkibida A,V,V2,S,D,E,R va boshqa vita'minlar ham bor. Bu ularning ozik - ovqatlik va em hashaklik kimmatini yanada oshiradi. Don dukkaklilardan don, ozuka, em - hashak, texnika universal maqsadlarida foydalaniladi. Dukkakli don ekinlari 3 ta asosiy vazifani: o'simlik oqsili masalasini, don etishtirishni ko'paytirish va tuproq unumdorligini oshirishni hal etishga erdam beradi. o'simlik oqsili masalasi mamlakatimizda jiddiy masala hisoblanadi. Ular odam organizmini tarkibida zarur aminokislotalar bo'lgan oqsillar bilan ta'minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Hayvonot oqsillarini iste'mol qilish fiziologik me'erlarga tulik javob bermaydi. SHu bilan birga ishlab chiqarishni ko'paytirish dastaval em - hashak bazasini ahvoliga bog'liq. Hayvonlar ozukasida bir ozuk birligiga 105 - 110 g hazm bo'ladigan protein urniga hozirgi vaqtda 75-76 g to'g'ri keladi. D.N.Pryanishnikov oqsil masalasi asosan, dukkakli ekinlar hisobiga hal etilishi kerak, degan edi. Ma'lumki no'xatning bir ozik birligida 200 grammgacha soyada 300 g-gacha hazm bo'ladigan protein bor. SHuning uchun dukkakli don ekinlarining o'zi ajoyib ozik-ovqat em-hashak ekini bo'lib kolmasdan balki, boshqa barcha em-hashaklardan foydalanishni yahshilaydi. Bu dukkakli ekin donidan tashqari, poyasidan tuyimli pichan, silos, hashaki un va hak.o. lar tayyorlanadi. Poholi tarkibida 8-15% oqsil bo'lib, bu galla ekinlari poholidan 3-5 marta ortik Kupchilik dukkakli ekinlar doni sanoatda kimmatli hom-ashyo sifatida kullaniladi. Dukkakli don ekinlari azottuplovchi o'simliklardir, tugunak bakteriyalari orqali dukkakli don o'simliklari har ga. yerga 50-100 kg havodan azot to'plashi aniqlangan. no'xat, ...