Hujayra po'sti va uning kimyoviy tarkibi

Hujayra po'sti va uning kimyoviy tarkibi Reja: Hujayra membranasi. Hujayra po'sti. Hujayra pustining hosil bo'lishi, tuzilishi va biologik ahamiyati. O'simlik hujayrasi nihoyat pishiq tuzilishga ega bo'lgan po'stga ega. Shuning uchun ham o'simlik hujayra-si hayvon hujayrasidan farq qiladi. O'simliklarning hujayra po'sti tsitoplazma faoliyatining mahsuloti bo'lib, hujayra ichidagi protoplast, plazmalemma va organella-larni o'rab himoya etadi. Odatdaga sharoitda hujayra po'stsiz yashay olmaydi, chunki hujayra tig'izligini saklovchi tur-gor bosimi plazmatemani va protoplastni yorib yuborishi mumkin. Shuning uchuk ham har bir hujayra pishiq po'st bshtn o'ralgan bo'ladi. Ko'pchilik suvo'tlari va zamburug''-larning zoosporalarida po'st bo'lmaydi. Ularning proto-plasti yupqa elastik qatlam plazmalema bilan qoplangan. Hujayra po'stining rivojlanishi Goldji apparati va plazmalemma faoliyatiga bog'liq. Ularning tarkibida maxsus fermentlar bo'lib ular, polisaxaridlarni sintez qilishda qatnashadi. Hosil bo'lgan polisaxarid-lardan tsellyuloza va xitin mikrofibrillari, Goldji apparati yordamida plazma-lemaga tashiladi. Bunda ular bir-biri bilan zich joyla-shib po'stni hosil qiladi (30-rasm). Hujayra po'sti ilk bor mo'rtak (embrional) va me-ristema (o'simliklarning tuzuvchi to'qimasi) hujayra-larida plastinka shaklida hosil bo'ladi. Plastinka pektin moddasidan tashkil topgan bo'lib, yarim suyuqlik holida uchraydi, lekin uning tarkibida tsellyuloza bo'lmaydi. Yosh hujayralar tsitokinez bo'linib ko'payadi. Hosil bo'lgan har qaysi yosh hujayra o'zining maxsus po'stiga ega; qo'shni hujay-ralar bir-biridan yupqa oraliq parda plastinka bilan ajralgan. Binobarin, har qaysi qo'shni hujayralar bir-biridan ikki qavat de-vor bilan ajraladi. Shu sababdan bazi adabiyotlarda hujayra po'stini hujayra devori yoki pardasi, aniq-rog'i hujayra po'stining ichki devori deb aytish mumkin. Odatda, hujayra po'sti tiniq, rangsiz, osonlik bilan quyosh nurini o'zidan o'tkazish xususiyatiga ega. Po'st orqa-li suv va suvda erigan moddalar o'tkaziladi. Hujayra po'sti o'sish xususiyatiga ega, uning o'sishi cho'zi-lish vositasida sodir bo'ladi. Hujayra po'stining qalin-ligi hujayraning yoshiga va joylashgan o'rniga qarab o'zga-rib boradi. Elektron mikroskop, yorug'lik hamda rentgen nurlar yordamida o'simliklarning somatik hujayra po'sti 1-rasm. O'suvchi hujayra po'sti komponentlarini hosil bo'lish tasviri: ko - hujayra po'sti; pl - hujayra po'sti matriksidagi amorf holatdagi polisaxaridlar; G- gialoplazma, t - plaz-molemada uchraydigan membrana; D- diktiosomalar. ikki (tashqi va ichki) qavat ekanligi va ularning o'rtasi-da maxsus plastinka qavati borligi aniqlangan. . Hujayra po'stining cho'zilish davrida yosh hujayralar hamma vaqt bir xil tekislikda o'smaydi. Hujayra po'sti-ning yadroga tegib turgan joyi boshqa joyga qaraganda tezroqyiriklashadi. Odatda, hujayra po'sti ichkarisidan qalinlashadi. Cho'zilib o'sgan po'stning hujayrasi birlamchi bo'lib, uning tarkibida 60-90% suv bo'ladi. Birlamchi po'stning qalinligi 0,1-0,5 nmk. Ikkipallali o'simlik-larning birlamchi po'st hujayralarida pektin va gemi-tsellyuloza teng miqtsorda bo'ladi. Birpallalilarda aso-san, gemitsellyuloza uchraydi. Birlamchi po'stda tsellyuloza 30% ni, oqsillar 10% ni tashkil etadi. Lignin moddasi umuman bo'lmaydi. Ko'pchilik o'simliklarda hujayraning o'sishi to'xtashi bilan birlamchi po'st ...