Ildiz, uning morfologiyasi

Ildiz, uning morfologiyasi Reja: Ildizning ichki va tashqi tuzilishi. Ildiz anatomiyasi. O'simliklarning ildizi evolyutsiya jarayonida boshqa organlarga nisbatan ancha keyin paydo bo'lgan. Suvdan chiqib quruqlikda o'sishga moslashgan psilofitlarning tanasi novda va ildizga ajralmagan. Psilofitlarning asosiy organ - tanasi apekal meristema yordamida bo'yiga o'sib, dixotomik shoxlanadi. Shu dixotomik tananing bit-tasi tik yerning ustida, ikkinchisi esa tuproq yuzasida o'rnashib suv va mineral tuzlarni o'zlashtirgan. Evolyutsiyaning keyingi davrida substratga chuqurroq o'rnashib tuproqdan oziqli tuzlarni shimib oladi va yaxshi taraqqiy etgan ildiz hosil bo'ladi. Substratdan oziqlanishni ta'minlaydigan maxsus organ - ildizning paydo bo'lishi bu organlarning ixtisoslashuviga va to'qimalar-ni kelib chiqishiga sababchi bo'lgan. Ildiz tukchalari tup-roqtsan suv va erigan mineral tuzlarni shimib olish va-zifasini bajaradi. Bunday hujayralar rizoderma (yunon. r i z o - ildiz, d e r m a - po'st) to'qimasini hosil qila-di va shu to'qimalar so'rish zonasining yuzasini katta-lashtirib boradi. Tuproq qatlamlarini teshib o'tishda apikal meristemaning shikastlanishidan saqlaydigan ildiz g'ilofi yuzaga keladi. Haqiqiy ildiz qirqquloqsimonlarda vujudga keladi, keyinchalik gulli o'simliklarda ildiz takomillashadi. Ildizning vazifasi. Ildiz o'simliklarning asosiy vegetativ organi bo'lib, u birinchidan, o'simliklarni tup-rokda tik va mahkam ushlab turadi (masalan, makka-jo'xorining qo'shimcha ildizlari shu xizmatni o'taydi 86-rasm); ikkinchidan, tuproqdan suv va mineral tuzlarni o'zlashtirib organik birikma (aminokislota, gormon, al-koloid)larni sintezlash vazifasini ham bajaradi. Ba-zan, ildizda zaxira organik moddalar to'planadi (seret ildizlar). Bazi o'simliklarda vegetativ ko'payish orga-ni vazifasini ham bajaradi. Ildiz o'sish va rivojlanish davrida tuproqqa turli xil moddalar ajratadi (masalan, karbonat angidrid gazi, 1-rasm. Makkajo'xorining tirab turadigan qo'shimcha ildialari. (chun xizmat qiladi va iddizning so'ruvchi yuzasini 5-10 |aravar, bazi o'simliklarda esa 40 baravar oshishiga sa-(abchi bo'ladi. Tukchalar uzoq yashamaydi, ular 10-15 kunda hayotchanligini yo'qotib, kelgusi bahorda ildizning boshqa ryidan yangitdan yuzaga keladi. O'rta Osiyoning cho'l va yarim cho'llarida o'suvchi o'tchil rimliklarning ildizlarida efemer (yunon. e f e m e -',o s - bir kunli) umri qisqa tukchalar hosil bo'ladi. Shu 'ukchalar bahorda namgarchilik vaqtida tuproqning yuza ismidagi suv va mineral tuzlarni so'rish uchun xizmat iladi. tuproqda nam qurigandan so'ng efemer tukchalar am quriydi. Ildizning rivojlanishi. Ildiz boshlang'ichi urug'da daylashgan bo'ladi. Urug' unib o'sa boshlaganda dastlab '(Ning ildizi po'stni yorib tashqariga chiqadi. Bir palla-|i o'simlik urug'idan bir necha ildiz, ikki pallali o'sim-1ik urug'idan faqat bitta ildiz chiqadi va taraqqiyotini |avom ettirib, asosiy yoki o'q ildizga aylanadi. Asosiy ildiz bilan poya o'rtasidagi chegara ildiz bo'yni deb taladi. Poyaning ildiz bo'ynidan birinchi mo'rtak barg-(arigacha (urug'pallalargacha) bo'lgan qismi gipoqotil kfug'pallaning osti) deb ataladi. 1tvojlanish xususiyatiga qarab, asosiy yoki o'q ildiz va 'o'shimcha ildizlar tafovut etiladi. Mo'rtakdan ...