O'simlik organlarining hosil bo'lishi

O'simlik organlarining hosil bo'lishi Reja: Yuksak o'simliklarning asosiy organlari O'simliklar tuzilishidagi umumiy qonuniyatlar. Qutblilik. Konvergentlar O'simliklarning hujayraviy tuzilishi. Hujayra nazariyasi haqida qisqacha ma'lumot Yuksak o'simliklarning morfologik evolyutsiyasini yaratishda dastlabki quruqlik o'simliklari - Yer geolo-gik tarixining silur va devon davrlarida o'sgan rinio-fit (psilofit)larning tuzilishi asos qilib olinadi. Riniofitlar (psilofitlar) birinchi marta 1913 yili Shotlandiyada, 1917 yili Kanadada, keyinchalik ularning qoldikdari boshqa joylarda ham topilgan. Hozirgi vaqt-da ularning (Riniya, Xorneofiton, asteroksimon avlod-larining) 20 dan ortiq turlari malum. Bu o'simliklarda ildiz, novda, barg, kurtak bo'lmagan. Bu organlar keyin-chalik rivojlanmagan. Eng sodda tuzilgan rinio-fitlarga riniya (1-rasm) mi-sol bo'la oladi. Uning yer os-tidagi ko'ndalang o'qida yer ustiga dixatomik shaklda tar-moqlangan mayda silindrik o'q organ - telom (yunoncha te-los - uchki nuqta) bo'ladi. Te-lomning uchki qismi bo'rtgan bo'lib, sporangiy (yunoncha sporta - urug', aggeyon - idish) deb ataladi. Telomning ichki tuzilishi yer ustida o'suv-chi o'simliklarnikiga o'xshash bo'lib, epiderma (po'st) bilan qoplangan va labchalarga ega (1-rasmga qarang). O'q organning markaziy o'tkazuvchi to'qimasi va epiderma o'rtasida fotosintezda qatnashuvchi xlorofil-ga boy to'qima bo'lgan. Riniofitlarning ancha murakkab tuzilishga ega bo'lgan (asteroksimon) telomlari mayda qiltanoqsimon o'siqlar bilan krplangan. Novda yoki poya va unda joylashgan barglarning evolyu-tsiyasi qazilma holda topilgan psilofitlar (riniofit-lar)da aniqdangan. Mayda qiltanoqsimon yoki po'stsimon o'simtalar bilan qoplangan telomlar yiriklashib yassi shaklga kirib, fotosintez etishga moslashgan. Evolyutsiya-ning bu yo'nalishi mayda bargli yuqori sporali (plaun-simon, qirqbo'g'imsimon) o'simliklarning kelib chiqishiga sababchi bo'lgan. Mayda barg evolyutsiyasining bunday ri-vojlanishi enatsiyalar (lot. enatus - boshlang'ich o'sim-liklar)dan hosil bo'lgan. Kladifikatsion (yunon. kla-d u s - shox va eydos - shakl o'zgarish) yo'l bilan yirik barglar hosil bo'lgan, yani dixotomik telomlardan bir tekisda yassilanib yirik barglar paydo bo'lgan. Bunday 1-rasm. Riniya: 7 -umumiy ko'rinishi; 2 - havo yo'llari-ning ko'ndalang kesimi; 3 - tananing ko'ndalang ke-simi (e-epiderma; k-po'st-loq; ks-ksilema; f-floema). I II II IV 2-rasm. Telomlardan bargning hosil bo'lish 1-4) bosqichlari shakldagi barg tuzilishini hozirgi bazi paparotniklarda uchratish mumkin. (2-rasm). Evolyutsiyaning so'nggi bosqichida riniofitlar telo-midan yer ustida o'suvchi novda, barg va ildizga ega bo'lgan o'simliklar rivojlangan. Telom nazariyasining asoschilari. O. Line A. Potan-elardir. Keyinchalik bu nazariyani V. Tsimmerman, A. Tax-tadjyanlar ham rivojlantirishgan. Yuksak o'simliklarning asosiy organlari (yunon. organon - qurol yoki azo). Poya, ildiz, barg, gul o'simlik organizmida malum bir vazifani bajara-di. Hozirgi hamma yuksak o'simliklar, ayniqsa, yopiqurug'-lilarning a'zolari turli xil shaklda bo'ladi. Daraxt, buta va o'tlarning a'zolari (poya va barglari) har xil shakl o'zgarishida bo'ladiki, bazan ularning qaysi azodan ke-lib chiqishini aniqlash ancha mushkul. Masalan, tugunak-lar (kartoshka), tikanlar (do'lana), piyozboshlilar (lola, piyoz anzur)ni solishtirma morfologik jihatdan shakli ...