O'simliklar fotosentiz

o'simliklar fotosentiz o'simliklar tabiatda va inson hayotida juda katta ahamiyatga ega. Kupchilik o'simliklarning muhim xususiyatlaridan biri - yashil rangda bo'lishidir. Kupchilik o'simliklarning yashil rangda bo'lishi maxsus xlorofillning bo'lishi tufaylidir. Xlorofill ishtirokida fotosintez jarayoni, yani quyosh nuri energiyasi ta'sirida SO2 va suvning o'zaro ta'siri natijasida organik modda hosil bo'lib, erkin kislorod ajralib chikadi. 6SO2 K 6N2O K energiya S6N12O6 K 6O2 Fotosintez natijasida birlamchi organik moddalar hosil bo'ladi. U o'z navbatida o'simlikda o'zgarishlarga uchrab, turli organik moddalarni hosil qiladi va o'simlikning tanasini tuzishda ishtirok etadi. Yashil o'simliklar paydo bulgunga qadar Yer yuzida kislorod, qisqa ultrabinafsha nurlar ta'sirida suv buglari molekulalarining dissotsiyalanishi natijasida hosil bo'lgan bulsa, keyinchalik asosan yashil o'simliklarda boradigan fotosintez jarayoni natijasida atmosferaga kislorod ajralib chikkan. Sayyoramizdagi barcha tirik organizmlar uchun asosiy energiya manbai quyosh nuri energiyasidir. o'simlik hujayrasida uning boshqa shakllarga o'zgarishi kuzatiladi. Ushbu jarayonda xlorofill eng muhim rolni uynaydi. U quyosh energiyasini yutib, fotosintez reaksiyasini amalga oshirishga sababchi bo'ladi. Natijada quyosh nuri energiyasi kimyoviy energiyaga aylanadi va o'simlikda tuplanadi. Yashil o'simliklarda fotosintez natijasida tuplangan kimyoviy energiya o'simlikning hayot jarayonlariga sarflanadi (Masalan: oqsil va boshqa murakkab birikmalar sintezlanishi mumkin). o'simlik nafas olganda tuplangan energiya bushab, atrof muhitga tarkaladi. Organik moddalarning dastlabki sintezini amalga oshiruvchi organizmlar avtotroflar deyiladi. Ular orasida quyosh nuri energiyasidan foydalanuvchilar fototroflar hisoblanadi. Dastlabki sintez uchun kimyoviy reaksiyalar energiyasidan foydalanadigan organizmlar xemotroflar deb ataladi (bazi bir bakteriyalar). Tayyor organik moddalar energiyasidan foydalanuvchi organizmlar geterotroflar deyiladi (kupchilik bakteriyalar, zamburug'lar, hayvonlar). Tirik organizmlar orasida oralik guruhdagi, yani miksotrof o'simliklar xam bor. Ular bazi bir yashil suvutlari va xasharotxur o'simliklardir. Sayyoramizdagi yashil koplam xar yili 100 milliard tonnalab (4,5x1011)2 organik moddalar hosil qiladi. Yashil o'simliklar Yerdagi hayot bilan quyosh o'rtasidagi vositachi hisoblanadi. Ana shu ularning kosmik roli hisoblanadi. Yashil o'simliklarning kosmik roli haqidagi tushuncha birinchi marta K.A.Timiryazev tomonidan ishlab chiqilgan o'simliklar tuzilishi, bir-birlariga bo'lgan o'zaro munosabatlari va boshqa xususiyatlariga ko'ra juda xilma-xil. hozirgi davrda yashayotgan o'simliklarning turli vakillari evolyutsiya jarayoni natijasida, yani Ch.Darvinning fikriga, yashash uchun kurash tufayli qadimgi sodda tuzilishdagi organizmlardan kelib chikkan. Yer bundan taxminan 5 milliard yil avval paydo bo'lgan. Yer kobigi kupchilik olimlarning fikriga taxminan 3 milliard yil avval qattiq edi. Keyinchalik Yerda hayot paydo bo'lishi uchun shart-sharoitlar etila boshladi. Atmosferada xali erkin kislorod bo'lmagan, u suvning tarkibida yoki oksid birikmalarda bo'lgan. Uglerodning kupchilik kismi esa metall karbidlar shaklida edi. Kupchilik kimyoviy reaksiyalar natijasida anorganik moddalar organik moddalarga aylanishi mumkin. Ana shunday reaksiyalarning kupchiligi dengizlarda kuzatilgan. hosil bo'lgan organik moddalardan tiklovchi tizimlar shakllanib, ulardan dastlabki organizmlar ...