O'simliklar seleksiyasi

Reja: 1. Usimlkilar seleksiyasi va uning xususiyati. 2. Duragaylash metodi. 3. sun'iy mutagenez metodi. 4. Eksperemental poliploidiya metodi. 5. sun'iy tanlash metodi. o'simliklar seleksiyasi o'simliklarning yangi navlarini yaratuvchi fandir. Insoniyat ko'p asrlar davomida madaniy o'simliklarning 100 lab yangi navlarini yaratdi. Ùozirgi kunda 400 ga yaqin bugdoy, 200 ga yaqin olma, 100 ga yaqin atirgul, 900 ga yaqin go'za navlari malum. Seleksiya jarayonining samaradorligi ko'p jihatdan Yangi navlar yaratishda foydalaniladigan boshlang'ich materialning sifatiga, uning xilma xilligiga bog'liq. Shuning uchun xam madaniy o'simliklarning turli tumanligini o'rganish va uning kolleksiyasini yaratish seleksiya jarayonining birinchi va muhim bosqichi hisoblanadi. VIR (Vsesoyuzniy institut rastenievodstva) hozir xam VIR deb ataladi, lekin sal boshqacha qilib ukiladi - Vserossiyskiy institut rastenovodstva. VIRning olimlari N.I.Vavilov rahbarligida yer sharining 5 kitasiga 60dan ziyod, xamdustlik mamlakatlari territoriyasiga esa 150 dan kuprok ekspeditsiyalarda (N.I.Vavilovning shaxsan o'zi 52 mamlakatlarda) katnashadilar. Shu maqsadda chet mamlakatlarning kuplab ilmiy muassasalari bilan keng mikyosda nav namunalari almashish ishlari olib borildi. N.I.Vavilov rahbarligida jahon kolleksiyasida 250 mingdan ziyod o'simliklar nav namunalari tuplangan edi. VIR (Vsesoyuzniy institut rastenievodstva) hozir xam VIR deb ataladi, lekin sal boshqacha qilib ukiladi - Vserossiyskiy institut rastenovodstva. jahonda eng boy manba hisoblangan VIR ning o'simliklar dunyosi kolleksiyasini yaratishda N.I.Vavilov, R.E.Regel, P.M.Jukovskiy, S.M.Bukasov, D.D.Brejnev, V.Ye.Pisarev, S.V.Yuzepchuk, V.S.Lexnovich, A.Ya.Trofimovskaya, D.V.Ter-Avanesyan, V.F.Dorofeev va boshqa ko'p olimlarning hissasi ayniqsa kattadir. VIRning ilmiy xodimlari N.I.Vavilov rahbarligida 20 yil davomida mashakkatli Meіnat qilib, o'simliklarning Karl Linney davridan keyingi ikki asr ichida topilgan ko'p miqdordagi yangi turlarini anikladilar. Shu bilan birga ular kaysi o'simlik kaerdan kelib chikkan, uning vatani kaerda ekanligini aniklab isbotladilar. o'simliklar namunalarini yigib - to'plashda VIRning asosiy ekspeditsiyalaridan kuyidagilarni keltirish mumkin: N.I.Vavilov-1916 yil Eronga, 1921 yil - Kanada va AKSh, 1924 yil-Afgoniston, 1926 yil-Italiya, Fransiya, Ispaniya, Portugaliya, Marokko, Aljir, Tunis, Siriya, Livan, 1927 yil-Efiopiya, 1929 yil-Xitoy, Yaponiya, Koreya, Tayvan, 1930 yil-AKSh, Meksika, Gvatemala, Gonduras, 1932-33 yil-Kanada, AKSh, Kuba, Meksika, Ekvador, Peru, Boliviya, Chili, Argentina, Urugvay, Braziliya, Grenada; V.Ye.Pisarev va V.P.Kuzmin - 1922-23 yil Mongoliya, V.Ye.Pisarev-Finlyandiya, Daniya, Shvetsiya, Norvegiya; S.M.Bukasov, Yu.N.Voronov, S.V.Yuzepchuk - 1925-29 yil - Meksika, Gvatemala, Panama, Kolumbiya, Kuba, Grenada; S.V.Yuzepchuk 1927-28 yil Peru, Boliviya, Chili; P.M.Jukovskiy 1954-55 yil Fransiya, Korsika, Italiya, 1955 y Argentina, 1958 y. Argentina, Peru, Chili, Meksika, 1960 y Italiya; D.V.Ter-Avanesyan 1956-59 yil Hindiston, Nepal, 1960 y Indoneziya, 1963y Sudan, 1964y Yaponiya, 1968 yil Avstraliya; D.D.Brejnev 1957-Fransiya, 1959y - AKSh, 1967y - Italiya, 1969y - AKSh, 1971y - Avstraliya; V.F.Dorofeev 1967 y - Turkiya, 1968 y - Eron, 1969y - Hindiston, 1970 y- ...