O'simliklarning ko'payish fiziologiyasi

O'simliklarning ko'payish fiziologiyasi Reja: Yopiq urug'lilarning jinsiy ko'payshi Jins determinatsiyasi Ushbu bo'limda o'simliklarning ko'payish usullari yani jinsiy, jinssiz va vegetativ ko'payish haqida atroflicha ma'lumot beriladi. Shuningdek gullash initsiatsiyasi, jins determinatsiyasi, gullarning rivojlanishi, changlanish va urug'lanish, urug' va mevalarning rivojlanishi, vegetativ ko 'payish usullari haqida keng qamrovli ma'lumotlar beriladi. Ma'lumki, evolyutsiya jarayonida barcha tirik organizmlar o'zlaridan avlod qoldirib yashashga ko'payishga moslashgandirlar. Shu jumladan yosh o'simliklar ham ko'payish bosqichiga o'tish ya'ni geterotrof oziqlanuvchi ko'payish organlarini hosil qilish uchun yetarli darajada vegetativ massa va zahira moddalarni yig'ish uchun to'xtovsiz o'sib rivojlanadi. O 'simliklarning ko'payishi-ushbu turning va uning vakillarining atrof muhitga tarqalib yashab qolishga imkon beruvchi o'ziga o'xshash organizmlarni hosil qilishdan iborat fiziologik jarayondir. O'simliklarning ko'payish usullari. O'simliklarda ko'payishning uchta xili: jinsiy, jinssiz va vegetativ ko'payish farqlanadi. Jinsiy ko'payishda yangi organizm ikkita jinsiy hujayralarning qo'shilishidan hosil bo'ladi. Jinssiz ko'payish sporali o'simliklar uchun xos bo'lib u yoki bu darajada aniq navbatlashadigan jinssiz diploid (sporofit) va jinsiy gaploid (gametofit) ko'payishni o'z ichiga oladi. Jinssiz ko'payishda yangi organizm sporofitlarda hosil bo'ladigan sporalardan rivojlanadi. Vegetativ ko'payish- o'simliklarning vegetativ qismlaridan yani tallom bo'lakchasidan yoki tuban o'simliklarda ayrim bir hujayralardan, yuksak o'simliklarda organlar hamda ularning ayrim qismlaridan yangi organizm paydo bo'lishini o'z ichiga oladi. V.V.Skripchinskiyning (1977, 1985) ma'lumotlari bo'yicha o'simliklarda ko'payish evolyutsiyasi quyidagicha bo'lgan bo'lishi mumkin. Birinchi bosqichda hujayralarning oddiy bo'linish yo'li bilan ko'payish usuli, sporalar hosil qiluvchilarga, keyinroq esa jinsiy ko'payishga almashgan. So'ngra jinsiy va jinssiz ko'payishning birlashishi natijasida avlodlarning navbatlashishi xos bo'lgan turlar hosil bo'lgan. Keyinchalik nisbatan yuksakroq rivojlangan suv o'simliklarida yashash muhitiga ko'proq moslashgan ko'payishning bitta turi dominantlik qila boshlagan. Yer usti o'simliklarida bu hol yanada yaqqolroq yuz bergan, masalan moxlarda sporofit yakka o'zi yashay olmaydi va gametofit hisobiga yashaydi. Qolgan yuksak o'simliklarda buning teskarisi yuz berib gametofit reduktsiyalangandir ya'ni paporotniksimonlarda ular hali o'simta ko'rinishida mustaqil holda saqlanib qolgan bo'lsa, gulli o'simliklarda mikrogametofit 2-3 hujayraga redutsirlangan bo'lib, makrogametofit ertangi bosqichda sakkiz yadroli mo'rtak xaltaga aylangandir. Ko'payishning anatomik-morfologik jihatlari ko'pchilik o'simliklarda yaxshi o'rganilgan bo'lsada, uning fiziologik asoslari hozircha yaxshi o'rganilmagan. Yopiq urug'lilarning jinsiy ko'payshi Ko'payish bu organizmning o'ziga o'xshash organizmlarni hosil qilish fiziologik jarayoni bo'lib, ular shu tufayli o'z turlarining to'xtovsiz yashab turishi va atrof muhitda tarqalishini ta'minlaydilar. Urug'li o'simliklar ikki xil jinsiy va vegetativ ko'payadilar. Yopiq urug'lilarning vegetativ rivojlanishdan generativ rivojlanishga o'tishi gullash initsiatsiyasi bilan bog'liqdir. Gullash initsiatsiyasi bu apikal meristemalar tomonidan gul hosilasining hosil qilishi bo'lib o'z ichiga ikki bosqichni induktsiya va evokatsiyani oladi. Mana shu bosqichlardan so'ng floral morfogenez ro'y berib gul shakllanadi. Gullash induktsiyasi ...