O'simliklarning o'sish va rivojlanish fiziologiyasi

O'simliklarning o'sish va rivojlanish fiziologiyasi Reja: O'simliklar o'sishining o'ziga xos xususiyatlari. Hujayralarning o'sish fazalari: embrional, cho'zilish, differensiallanish, qarish va o'lish. Hujayralarning o'sish jarayonida sodir bo'ladigan o'zgarishlar. O'sish xillari va ularni o'lchash O'sishga tashqi sharoit omillarining ta'siri. Tayanch so'zlar: O'sish, rivojlanish, hayotiy sikl, yoshlik, voyaga yetish, ko'payish, qarish, o'lish, morfologik, fiziologik o'zgarishlar, urug'larning unishi, hujayra ontogenezi, embrional, cho'zilish, differensiallanish, o'sish xillari, o'lchash usullari, tezligi, harorat, yorug'lik, gazlarning miqdori, suv, mineral oziqlanish. O'simliklar ontogenezini xarakterlovchi eng muhim jarayonlar o'sish va rivojlanishdir. Ular o'simlik tanasidagi barcha hayotiy reaksiyalarninng natijasi hisoblanadi, bu jarayonlar bir-biriga uzviy bog'liq bo'lib, faqat o'sish asosida rivojlanish va rivojlanish asosida o'sish xarakterlanadi. Natijada ikkalasi o'simlikning hayotiy siklini belgilaydi. Biroq ayni vaqtda o'sish va rivojlanish bir-biridan farq ham qiladi. O'sish - bu o'simliklar boyi va eni tobora ortib, umumiy massaning oshishidir. Bunday o'sish orqasiga qaytmaydi. Chunki yangidan-yangi hujayralar, to'qimalar va organlar vujudga kelib, protoplazma va undagi organoidlar (xloroplastlar, mitoxondriyalar va boshqalar) to'xtovsiz shakllanib turadi. Rivojlanish-o'simlikning hayotiy siklini (ontognezini) xarakterlovchi yoshlik, voyaga yetish ko'payish va o'lish arafalaridagi sifatiy morfologik va fiziologik o'zgarishlarni o'z ichiga oladi. Bu jarayonlarning o'zaro nisbati o'zgarib turishi mumkin. Masalan, ayrim o'simliklarda o'sish ancha faol, rivojlanish esa juda sekin borishi, boshqalarida aksincha bo'lishi mumkin. O'sish juda faol bo'lgan o'simliklar tanasi yirik bo'ladi. Bunday o'zgarishlar o'simlik turlariga, navlarning xususiyatlariga, ichki va tashqi omillarning ta'siriga bog'liq. O'sish va rivojlanish umumiy bir yaxlitlikni tashkil etib, o'simlik tanasida kechadigan fiziologik va bioximik jarayonlarga, o'simlikning ildiz orqali va havodan oziqlantirishga, energiya bilan ta'minlanishiga, umuman assimilyasiya va dissimilyasiyada ishtirok etuvchi barcha jarayonlar yig'indisiga bog'liq bo'ladi. O'SIMLIKLARNING O'SISHI. O'sish- o'simlik hayotining faollik darajasini ko'rsatuvchi eng muhim jarayonlardan biridir. Chunki bu jarayon o'simlik tanasidagi barcha fiziologik va bioximik reaksiyalar natijasida sodir bo'lib, yangidan-yangi hujayralarning, organlarning hosil bo'lishi va ularning umumiy quruq massasining ortib borishi bilan xarakterlanadi. O'simliklarning o'sishi hayvonlardan farqli ravishda butun ontogenezida davom qiladi va yangidan-yangi organlar hosil bo'ladi. Shuning uchun yuz yillik va ming yillik daraxtlarda ham yosh, bir necha kunlik organlarning borligini ko'rish mumkin. Hujayralarning o'sish fazalari. O'simlikning o'sishi uni tashkil qiladigan hujayralarning ko'payishi va o'sishidan iborat. O'simliklarning vegetativ organ hujayralari va gameta hosil qiluvchi hujayralari mitoz yo'li bilan bo'linish natijasida har bir hujayradan ikkita hujayra hosil bo'ladi. Mitoz meristema xajayrasi hayot siklining asosiy bosqichi bo'lib bo'linishga qobiliyatli barcha hujayralar uchun xos xususiyatdir. Bunday hujayralar ketma-ket, interfaza, profaza, metafaza, anafaza va telofaza bosqichlarini o'taydi. Bo'linish natijasida vujudga kelgan yosh hujayralar sitoplazma komponentlarining sintezi asosida o'sa boshlaydi. Hujayralarning o'sish sikli (ontogenezi) ham bir qancha fazalardan ...