O'sish fazalari

Reja 1. Ontogenezning bosqichlari 2. Monokarp va polikarp o'simliklar 3. Yarovizatsiya Fotoperiodizm O'SIMLIKLARNING O'SISHI. O'sish - o'simlik o'ayotiningfaollik darajasini ko'rsatuvchi zng muhim jarayonlardan biridir. Chunki bu jarayon o'simlik tanasidagi barcha fiziologik va bioqimeviy reaktsiyalar natijasida sodir bo'lib, yangi-dan-yangi xujayralarning, organlarning hosil bo'lishi va ularning umumiy kuruk, massasining ortib borishi bilan tavsiflanadi. O'simliklarning usishi x.ayvonlardan farqli ravishda butun onto-genezida davom kiladi va yangidan-yangi organlar x.osil bo'ladi. Shu-ning uchun yuz yidlik va ming yillik daraxtlarda ham yosh, bir necha kunlik organlarning borligini kurish mumkin. URUG'LARNING UNISHI. O'sish asosan ururlarning unish jarayo-nida boshlanadi. UruҒda asosan uchta muxim kism mavjud: uruғni krplab turadigan va uni tashqi sharoitning nokulay omil- lari ta'siridan saklaydigan qobiq.; boshlangich murtakdan iborat embrional qism (bargcha, ildizcha va poyaningdastlabki қismi); gamlab o'yiladigan modtsalarningtullanish joyi. G'amlab qo'yiladigan moddalarning to'plaish joyi o'simlik turiga karab xar xil bo'lishi mumkin. Ko'pchilik ikki pallali o'simliklarda bu vazifani murtakdagi uruғbargchalar bajaradi. Moddalar to'plaishi natijasida ular-ning xajmi juda kattalashib, ururni deyarli tuldiradi. Ururdagi murtakning boshqa qismlari bu vaqtda urur barglari bilan qobiq. urtasida joylashgan bo'ladi. Buni loviya ururida kuzatish mumkin. Bir pallali o'sim-liklarning ururida ramlab ko''yiladigan moddalar asosan endospermida joylashgan bo'ladi. Endosperm uruғning deyarli hammasini tuldirib turadigan bir turdagilar paenximatik tuқimadan iborat, murtak esa bir chetga surilgan bo'ladi. Masalan, burdoy donida buni yaxshi kurish mumkin Ururning unishi, suvni shimib olib burtishi, embrional to'қimalarning usa boshlashi қobik. yorilishiga boғliқ o'sish jarayonida fermentlar ishtirokida murakkab organik moddalarning (Oqsillar, polisaxaridlar, yog'lar) oddiy moddalarga (aminokislotalar, monosaxaridlar, yor kislotalar va boshқalar) parchalanishi sodir bo'ladi. Buning xisobiga murtakning o'sishi boshlanadi. қamlab kuyilgan moddalardan bo'shagan ururlar asta-sekin burishib kurib krladi. Murtakdan o'sib chikkan ururbargchalar va ildizchalar mustak.il oziklana boshlaydi. Uruғbarglar yer ustiga chikқandan keyin yashil tusga kiradi (chunki xlorofill xosil bo'ladi) va xavodan oziқlanish boshlanadi. Ildizchalar esa tuproqdan oziklana boshlaydi. Keyinchalik chin barglar shakllangandan sung, uruғbargchalarning xavodan oziklanishi tuxtab, ulartukilib ketishi mumkin. SHunday kilib, murtakning o'sishi yangi organlarning x,osil bo'lishi va boshlanrich organlar (ildizchalar va uruғ bargchalar) xajmining oshishiga boғliқ. Bu jarayonning asosini xujayralarning bulinishi va meristema tuқimalarining ko'payishi tashqil etadi. XUJAYRALARNING O'SISH FAZALARI. o'simlikning o'sishi uni tashqil kiladigan xujayralarning ko'payishi va o'sishidan iborat. O'simliklarning vegetativ organ' xujayralari va gameta xosil kiluvchi xujayralar mitoz yuli bilan bulinish natijasida har bir xujayradan ikkita xujayra xosil bo'ladi. Mitoz meristema xujayrasi xo'ayot tsiklining asosiy bosqichi bo'lib, bulinishiga qobiliyatli barcha xujayralar uchun xos xususiyatdir. Bunday xujayralar ketma-ket interfaza, profaza, metafaza, anafaza vatelofaza bosqichlarini o'taydi . Interfazada yadro tinch tursa-da, unda murakkab bioqimeviy tay-yorgardik boradi. Xromosomalar tarkibiga kiruvchi nuklein kislota-lari, ...