Qishloq xo'jalik dalalarida organizmlarning xilma-xilligi

Reja: 1. Agrotsenozlar mikroflorasi. 2. Agrotsenozlar mikrofaunasi. 3. Agrotsenozlar makrofaunasi. 4. Begona utlar, ular bilan dalani ifloslanish sabablari . 1. Agrotsenozlar mikroflorasini shakllanishi Suv utlari. tuproq mikroflorasi suv utlari, bakteriyalar va zambruglardan tarkib topgan. Suv utlari qishloq xo'jalik ekinlariini doimiy xkrrandasi - egasi bo'lib, deyarli xamma mintaqalarda uchraydti. Ular tuproqni boshqa yashil o'simliklar katori energetik manbalar bilan ta'minlaydi, ulardan nitratlar shimib oladi. Lekin boshqa tuproq mavjudotlari singari ular 1 gr tuproqda 50-100 ming dona bulsa ќam kattarok ahamiyatga ega emaslar. Kuk yashil suv utlari bilan bir birga, tuproqni xaydov qatlamida diatom suv utlari xam yashaydi, shuningdek, tuproqda yashil suv utlar xam yashaydi. Suv utlari avtotrof o'simliklar singari quyosh yoro'g'ligiga muhtojdir, ular yerni 5 sm.li yuqori kavatida yashaydi. Lekin undan chuqurrokda xam yashashlari mumkin, ammo kaysi ozuka bazasi hisobiga yashashi xali aniklanmagan. Xaydaladigan erlarda kam sonli suv utlari turlari, ammo ularni populyatsiyasi ko'p sonlidir, ulardni gektar vazni 100-150 kg-ga etib boradi. Demak suv utlarining tuproqdagi yashashini o'rganish uchun shuni kursatadiki, utlok-pichanzorda ularni 51 turi, xaydalgan erlarda 23-15 turi uchraydi. Bazan 1-2 tur kupchilikni tashkil etadii. Bakteriyalar, shuningdek aktinomitsentlar tuproqdagi tirik mavjudotlarning muhim guruhi hisoblanadi. Biz bu yerda qishloq xo'jalik erlarida ularni tutgun g'oyat katta ishiga tutalmaymiz, chunki tuproq mirobiologiyasi fanida bu haqida batafsil tuxtalgan (Mishustin, 1978) eslatib utamizki, kupgina bakteriyalar oddiy ugldevodlarni chiritsa, boshklalari, aerob yoki anerob turlari kleychatkani disaxoriddan to glyukozagacha parchalaydi. Bazan streptotsitlar xitii xam parchalab tashlaydi, bu modda esa bugioyoqliklar tanasini ustki kismi, baxzi zambruglarni xujaylasini tashkil etadi. Bunday chirishlar oqibatida amiak manbai vujudga keladi. Avtorotorof bakteriyalar ammiyakni nitratgacha oksidlay. Sungra nitratgacha parchalaydi. Aerob holatdagi yashovchi anaerob turlarning boglari, shuningdek dukkaklilar ildiziga yashovchilar havodagi erkin azotni buglaydilar, bu yaxshi sharoit yaratilgandan gektariga 5-10 kg sof azot tuplaydi. Shuncha miqdordagi azot yoginlar bilan tuproqka tushadi. Albatta, bu ikkala miqdordagi azot gektaridan olinadigan ekin hosili uchun etarli emas. Lekin dukkakli ekinlar ildizi xarbir sezonda 50-90 kgga sof azot tkplaydi. Bu miqdorndan hosil olish uchun etarli bo'lishi mumkin. Olimlar azot izotopi (№15) bilan o'tkazilgan tajribalarida 12-24 soat ichida erkin azot o'simliklar shirasida uchraydi, keinrok ildizga poyaga va bargka uzatar ekan. Bakteriyalar erkin azotnibublanishida vositachi rolini uynaydi. Mikroorganizmlar biologik faoliyatini aniqlash kursatadiki, nitrifikatsiya jarayoni xamma joyda bir xilda kechmaydi. Masalan adirli erlarda tuproqni o'simlik koplagan yuza kismida kuplab uchrasa, tekis erlarda 1,5 m chuqurlikkacha yashar ekan. Bakteriyalar o'z tanasida azot yigadilar, kuruk vazniga nisbatan 10-12 % azot ushlaydi, zambruglarda 5-8 foiz bo'ladi, ular nobut bulgach tuproqni boyitishga xtzmat qiladi. Agar organik modda ...