Sug'oriladigan maydonlarda kuzgi bug'doyning bioekologik xususiyatlari

MAVZU: Sug'oriladigan maydonlarda kuzgi bug'doyning bioekolgik xususiyatlari I BOB Ibtidoiy dehqonchilikning vujudga kelishi olimlar orasida dehqonchilik, ibtidoiy dehqonchilikning kelib chiqishi orinyak-salyutr1 davrida paydo bo'la boshlagan degan fikrlar mavjud. Albatta dehqonchilikning orinyak-samotr davrida paydo bo'lgan deyish mulohazadan boshqa narsa emas. Xo'jalikning bu murakkab sohasi kishilik jamiyatining ancha keyingi bosqichida o'tgan yani vujudga kelgan. Fanda dehqonchilik bilan dastlab ayollar shug'ullanganlar degan fikr keng tarqalgan. Haqiqatdan ham shunday bo'lishi mumkin. Chunki urug'chilik tuzumining dastlabki bosqichlarida ayollarning asosiy qismi termachilik bilan shug'ullanganlar. Ular istemol qilib bo'ladigan yovvoyi o'simliklarni terib kelib parvarishlaganlar va ularni ko'paytirish uchun harakat qilganlar. Yovvoyi o'simliklarni o'sish sharoitini va pishib etishishini ko'proq ayollar kuzatgan bo'lsa kerak. Bu kuzatuvchanlik esa oqibat natijada madaniy dehqonchilikning kelishiga sabab bo'ldi. Shuning uchun ham mutaxassislar orasida ayollar dehqonchilikni kashf etgan, degan fikr keng tarqalgan. Yuksak darajada rivojlangan termachilik, yoki endigina shakllanayotgan dehqonchilik mezolit davriga to'g'ri keladi. Shu davrda yani 11-8 ming yilliklarga mansub bo'lgan yuksak darajadagi termachilik yoki ilk dehqonchilik markazlari Falastin, Iordaniya, Iroq va Yaqin Sharqning qator viloyatlaridan topilgan. Mazkur joylardagi mezolit qarorgohlarini arxeologik jihatdan ko'rilgan vaqtda toshdan suyakdan yasalgan motiga, yorhuchoq, havoncha, uning dastasi, o'roq qadamlari va donni yanchish uchun kerak bo'ladigan toshdan yasalgan mehnat qurollari topilgan. Lekin bu hali tom manodagi dehqonchilik emas, yani bu fikrni aytishga imkon beradigani xolos. Dehqonchilik uchun zarur bo'lgan dastlabki mehnat qurollarining 1 Co'ngi paleolid davri miloddan avvalgi 40-12 minginchi yilliklar. takomillashuvi, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi natijasida neolit davriga kelib ibtidoiy dehqonchilik kelib chiqdi. Shuni ham aytish kerakki, yer ochish oson ish emasligi hammaga ayon. Yer ochish, dehqonchilik qilish kishilardan katta mehnat, mahorat va anchagina bilimni, tajribani talab qiladi. Shuning uchun bu ishlarni anchagina rivoj topgan urug'chilik tuzumi sharoitida bajarish ham mumkin edi. Bu ishda erkaklar ham ayollar ham, erkaklar yani qariyalar ham, bolalar ham ishtirok etganlar. Shu jihatdan olib qaraganda ibtidoiy dehqonchilikning vujudga kelishi neolit davriga to'g'ri keladi. Dehqonchilikning eng dastlabki o'chog'i old Oyosiy bo'lib, xo'jalikning bu yangi tarmog'i mazkur joydan Shimoliy Sharqiy Afrikaga, Janubiy Osiyoga, Okeaniyaga, Markaziy va Janubiy Amerikaga tarqalgan. Lekin bu fikr haqiqatga to'g'ri kelmaydi, haqiqatdan ham so'nggi va hozirgi vaqtda to'plangan dalillar monotsentristlarning fikri noto'g'ri ekanligini isbot qilib berdi. To'plangan paleobotanik va arxeologik dalillar har tomonlama asoslangan pamotsentrik nazariyani vujudga kelishiga sabab bo'ldi. Politsentrik nazariyaga muvofiq ibtidoiy dehqonchilikning markazlari bir yerda bo'lmay, balki subtropik iqlimli o'lkalarning bir necha joyida turli davrlarida mustaqil tarzda vujudga kelgan degan mantiqiy fikr ham to'g'ridir. Politsentrik nazariyaga muvofiq ibtidoiy dehqonchilikning ilk markazlari Old Osiyo, Xuanxe, Meso Amerika ...