Konfutsiylik va Buddizm

KONFUTSIYLIK VA BUDDIZM KONFUTSIYLIK KONFUTSIY (Kun-tszi) (mil. Av. 551 - 479 yillar) Konfutsiy - qadimgi xitoy mutafakkiri, siyosiy arbob, konfutsiylikning asoschisi. Dastlab u omborchi vazifasida, podshohlar qo'l ostida xizmatchi vazifasida ishlaydi. Keyinchalik vaqtlar o'tib Ltsi knyazligida amaldor bo'lib xizmat qiladi. U Xitoyda birinchi marta xususiy maktab ochadi. Uning 3 00 ga yaqin shogirdlari va 72 ta izdoshlari bo'gan. Konfutsiy 30 yildan ziyod turli lavozimlarda ishlagan. Uning asosiy qarashlari «Suhbatlar va muhokamalar» (xitoycha Dun yuy yoki Lun yuy) kitobida bayon etilgan. Rivoyatlarga ko'ra, u miloddan ilgari 722-481 yillar bo'yicha «Chunsuy» - «Bahorlar va kuzlar» degan yilnoma tuzgan, Qo'shiq va rivoyatlarni to'plab nashr etgan. Miloddan avvalgi II asrga kelib Konfutsiy ta'limoti Xitoydagi rasmiy din - Konfutsiylik ka aylantirilgan. Konfutsiy «falsafa o'qituvchisi» degan so'zlarning familiya maqomini olgan shaklidir. Konfutsiyning «Hikmatlar»I judayam mashhurdir. Konfutsiylikning ta'limotida insonparvarlik (jen), odob qoidalari (li), fazilat (de) tushunchasi muhim o'rin egallaydi. Insonparvarlik tushunchasiga ko'ra, odamlar axloqiy va ijtimoiy munosabatlarda yoshi ulug', mavqeyi baland kishilarni xurmat qilishlari, podshohga sadoqatli bo'lishlari kerak. Odob qoidalari tushunchasiga ko'ra, u tufayli yuksak fazilatlar shakllanadi, jamiyat rivoj topadi, adolat tantana qiladi. Buyuk ta'limot va O'rtalik haqida ta'limot degan asarlarni Konfutsiy yozgan deb taxmin qilinadi. Bu kitoblarga ko'ra, odamlarning birgalikda oqilona yashashi tartibining muhim shartini 5 ta oddiy va buyuk fazilat tashkil etadi JASORAT Bular: Bu fazilatlar o'ziga va boshqalarga halollikni va chuqur hurmatni anglatadi. Faqat mumtoz va komil insonlargina bunday fazilatga ega bo'ladi. INSONPARVARLIK KATTALARNI HURMAT QILISH SADOQAT DONOLIK BUDDIZM Buddaviylik- jahonda keng tarqalgan dinlardan biri.Unga e'tiqod qiluvchilar taxminan 500 mln.dan ortiq. Miloddan avvalgi 6-5-asrlarda Hindistonda paydo bo'lgan Buddizm tarixi tadqiqotchilari mavjud manbalar asosida bu oqim asoschisi real tarixiy shaxs ekanligini ta'kidlaydilar. Bu ta'limot to'g'risida xabar beruvchi adabiyotlarda u Siddxartxa, Gautama, Shakyamuni, Budda, Tadxagata, Jina, Bxagavan kabi ismlar bilan zikr etiladi.Bu ismlar ma'nolari quyidagicha: Siddxartxa - shaxsiy ism, Gautama - urug' nomi, Shakyamuni - Shakya qabilasidan chiqqan donishmand, Budda - nurlangan va hokazo…. Ular ichida eng mashhuri Budda bo'lib, shundan ushbu dinga buddizm nomi berilgan. Bu dinga e'tiqod qiluvchilar asosan, Shri-Lanka, Hindiston, Nepal, Xitoy, Butan, Singapur, Malayziya, Mongoliya, Koreya, Vetnam, Yaponiya, Kombodja, Birma, Tayland, Laosda va qisman Yevropava Amerika qit'alarida,Rossiya ning shimoliy mintaqalari Buryatiya, Qalmiqiston da istiqomat qiladilar. Bu ta'limotning eng qisqa bayoni to'rt oliy haqiqatdan iborat: AZOBUQUBAT MAVJUD AZOBUQUBATNING SABABI (ISTAK) MAVJUD AZOBUQUBATNING TUGASHI (NIRVANA) MAVJUD AZOBUQUBATNING TUGASHIGA OLIB KELUVCHI SAKKIZ BOSQICHLI YO'L MAVJUD Buddaviylik ta'limoti asosan uch amaliy qismdan iborat Sangxa - Budda asos solgan va hozirgacha faoliyat ko'rsatib kelayotgan rohiblar jamoasi. ...