Jahon dinlari manbalari. Buddaviylik va xristianlik

O'zbekiston RespublikaSI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI TOSHKENT IRRIGASIYA VA QISHLOQ XO'JALIGINI MEXANIZASIYALASH MUHANDISLIK INSTITUTI QOSHIDAGI INTERHAUS TASHKENT AKADEMIK LITSEYI DUNYO DINLARI TARIXI Jahon dinlari manbalari: buddaviylik va xristianlik Buddaviylik dini Buddaviylikning vujudga kelishi, ta'limoti Buddizmdagi oqimlar Buddizm - dunyodagi eng yirik dinlar ichida qadimiylaridan biri hisoblanib, mil.av. VI-V asrlarda Hindistonda vujudga kelgan. Bu dinga e'tiqod qiluvchilar, asosan, Janubiy - Sharqiy va Sharqiy Osiyo mamlakatlari; Shri Lanka, Hindiston, Nepal, Butan, Xitoy, Singapur, Malayziya, Indoneziya, Mongoliya, Kareya,Vetnam, Yaponiya, Kambodja, Birma, Tayland, Laosda va qisman Yevropava Amerika qitalarida Rossiya Federatsiyasining Tuva, Buryatiya, Qalmiqston Respublikalarida istiqomat qiladilar. Buddistlarning soni taxminan 700 mln. atrofida bo'lib, ulardan bir mln.ga yaqini rohiblardir Buddaning ilk davatida mujassamlashgan 4 haqiqatda o'z ifodasini topgan «Azob uqubat mavjuddir». Har bir tirik jon Birinchi boshidan kechiradi, shuning uchun har qanday hayot - haqiqat qiynoq, azob-uqubatdir «qiynoqlarning sabablari mavjuddir». Inson Ikkinchi moddiy narsalar yoki ma'naviy qadriyatlardan haqiqat foydalanib, ularni haqiqiy va doimiy deb hisoblaydi va doimo ularga ega bo'lishga intiladi «qiynoqlarni tugatish mumkin». Yaxshi yoki yomon Uchinchi haqiqat niyatlar, intilishlardan butunlay uzilish Nirvana holatiga to'g'ri keladi To'rtinchi qiynoqlardan qutilish yo'limavjuddir. Buyo'l-«Sakkiztanarsagaamalqilish, to'g'ri haqiqat tushunish, to'g'ri harakat qilish, to'g'ri muomalada bo'lish, fikrnito'g'ri jamlash». BUDDAVIYLIK TA'LIMOTI ASOSAN UCh AMALIY QISMDAN IBORAT Dono- Medi- Axloq tatsiya lik M Ye D I T A Ts I Ya To'g'ri tushunish To'g'ri niyat qilish To'g'ri o'zini tutish To'g'ri anglash To'g'ri harakat qilish To'g'ri muomalada bo'lish To'g'ri fikr yuritish To'g'ri gapirish A X L O Q Q otillikdan saqlanish O'g'rilikdan saqlanish Gumrohlikdan saqlanish Yolg'on, qalbaki narsalardan saqlanish Mast qiluvchi narsalardan saqlanish Tushdan keyin ovqatlanishdan saqlanish O'yin-kulgudan saqlanish Zebu-ziynat, atir-upalardan saqlanish D O N O L I K Bu buddaviylikning asosiy maqsadi bo'lib, narsalar tabiatini to'g'ri tushunish Budda o'z shogirdlari bilan Musiqachilar byusti. Ayritom. Buddaviylik ibodatxonasidagi stupa. Fayoztepa. Surxondaryo Xristianlik dini RYeJA: Xristianlikning vujudga kelishi; Pravoslav oqimi; Katolik oqimi; Protestant oqimi; Xristianlikdning boshqa oqimlari; Xristianlik tarixida apostol Pavelning tutgan o'rni; O'rta Osiyo xalqlari tarixida xristian dini; «Bibliya» xristianlikning muqaddas kitobi. XRISTIANLIK DINI Jahon dini bo'lib, unga 254 mamlakatning ikki milliard aholisi e'tiqod qiladi. Asoschisi Iisus Xristos (Iso Masih, Yeshua Mashiax) taxminan milodiy 1-33 yillarda Falastinda yashab o'tgan Iso Masih o'zining ta'limotini 12 o'quvchisi Apostollar-Havoriylarga o'rgatdi Petr deb atalgan Simon Andrey Zabadiyning o'g'li Yoqub Zabadiyning o'g'li Yuhanno Filipp Varfolomey Foma Soliqchi Matto Alfeyning o'g'li Yoqub Taddey deb atalgan Leviy Simon Iskariotlik Yahuda Iso Masih Havoriylar ...