Din va ijtimoiy hayot

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI ТOSHKENT IRRIGASIYA VA QISHLOQ XO'JALIGINI MEXANIZASIYALASH MUHANDISLIK INSTITUTI QOSHIDAGI INTERHAUS TASHKENT AKADEMIK LITSEYI DUNYO DINLARI TARIXI Din va ijtimoiy hayot 1. Dinning jamiyatdagi o'rni . 2. Ijtimoiy munosabatlar va din . Dinning jamiyatdagi ijtimoiy funksiyalari Bag'rikenglik va insonparvarlik madaniyatini rivojlantirish, millatlararo va fuqarolararo hamjihatlik va totuvlikni mustahkamlash, yosh avlodni shu asosda, Vatanga muhabbat va sadoqat ruhida tarbiyalash O'zbekistonda davlat siyosatining eng muhim ustuvor yo'nalishlaridan biri etib belgilandi. Shavkat Mirziyoyev DINNING JAMIYATDAGI O'RNI Insoniyat tarixidan yaxshi bilamizki , dunyoning hech bir mintaqasi xalqi ma'lum bir din va e'tiqodlar tizimi siz o'z shaxsiy va ijtimoiy hayotini tasavvur qila olmagan. Tarixiy davrning barcha bosqichlarida jamiyatning asosiy bo'g'inlari o'z faoliyatlarini yuritish uchun u yoki bu diniy e'tiqod tamoyillariga tayanganlar. Mazkur holat barcha xalq va millatlarga xosdir. Ijtimoiy hayot shakl va mazmunining o'zgarishi jamiyat a'zolarining dinga bo'lgan munosabatlarining ham tobora o'zg'zgarib borishiga o'z ta'sirini ko'rsatdi. Din va uning arkonlari, avvalambor, ijtimoiy ko'makka muhtoj kishilarni himoya qilishga xizmat qilgan. Shuning uchun ham jamiyatning zodagonlar tabaqasi uni darhol qabul qilmaganliklarini tarixdan bilamiz. Keyinchalik esa ba'zi hukmron doiralar dindan o'z ijtimoiy - iqtisodiy va siyosiy mavqelarini mustahkamlash maqsadlarida foydalanishga intildilar. Bunda g'ayriinsoniy xatti - harakatlarni amalga oshirishdan ham toymadilar. Jumladan, G'arbda ulkan ilmiy kashfiyotlarni amalga oshirayotgan olimlar cherkov hukmronligiga xatar tug'dirishi mumkin, degan xulosaga kelindi. Ular jodugarlikda ayblandilar G'arbdagi mazkur ijtimoiy holatni O'rta asrlar Movarounnahri, ayniqsa, temuriylar davri bilan qiyoslasak, shunday holatni kuzatamizki, islom dini ulamolari bu davrda yashab, ijod qilgan buyuk allomalarimiz faoliya tini din ahkomlariga zid, deb qoralamaganlar. Sobiq totalitar tuzum davrida milliy - madaniy merosimizni ilm - fanning kushandasi qilib ko'rsatishga astoydil kirishildi. Masalan, o'tgan asrning 70 - yillarida surat ga olingan filmda Mirzo Ulug'bekning o'limida Xo'ja Ahror Valiy aybdor qilib ko'rsatilgan. Go'yoki, Xo'ja Ahror Valiy shahzoda Abdulatifni otang kufr ishlarni olib boryapti va bu bilan shakkoklik qilyapti», «kofirni o'ldirish tufayli esa islomda katta ajr - savobga erishiladi» degan fatvoni bergandek epizodlar mavjud. Tarixiy haqiqatga ko'ra Xo'ja Ahror Valiy Mirzo Ulug'bek qatl qilinganda umuman Samarqandda bo'lmagan. Aksincha, u kishi temuriyzodalar o'rtasidagi toj - taxt uchun kechayotgan urushlarning oldini olishga astoydil harakat qilgan. XX asrda sobiq Ittifoq hududida boshqa dinlar qatori islom diniga oid bilimlarning ham tanazzulga uchrashi jaholatning kuchayishiga sabab bo'ldi. Ateizm g'oyasi ustuvorlik qilishga harakat qildi. Natijada, islom dini ta'limotiga yot bo'lgan unsurlar ijtimoiy hayotga kirib kela boshladi. Lekin, islom dini ta'limotida ustoz - shogird an'anasi shakllangan bo'lib, diniy bilimlar ustozdan - shogirdlarga o'tib kelgan. Dinni ...