An'anaviy hind dinlari tushunchasi

An'anaviy hind dinlari Toshkent islom universiteti Islom tarixi va falsafasi fakulteti Dinshunoslik yo'nalishi talabasi Atabayeva Nasibaning Dunyo dinlari tarixi fanidan Kurs ishi taqdimoti Reja: Vedizmning vujudga kelishi. Brahmanizm davri. Hinduizm ta'limoti. VEDIZM Qadimgi Hindiston diniy tizimining paydo bo'lishida turli elatlar ishtirok etgan. Diniy tizim mahalliy va ko'chib kelgan xalqlar dinlarining sintezi natijasida yuzaga kelgan. Miloddan avvalgi II ming yillikning o'rtalarida Hindistonning shimoliy va markaziy qismlarini taxminan Pomir tog'lari vohalarida yashagan ko'chmanchi Oriy (asilzoda) qabilalari bosib olganlar. Ularning bu yerlarga kelishi sinflar va davlatning paydo bo'lishi davriga to'g'ri kelgan. Ko'chmanchi qabilalar odatdagidek mahalliy aholiga singib kyetmagan. Oriylar o'z urf-odatlari, an'analari va udumlarini saqlab qolishi bilan birga mahalliy xalq madaniyatining rivojlanishiga katta hissa qo'shgan. Oriylarning mahalliy madaniyatga ta'siri diniy e'tiqodda ayniqsa salmoqli bo'lgan. Ularning diniy aqidalari xudolarga qurbonlik qilish (xudoga eng katta qurbonlik odam hisoblangan, undan keyin qayd etish tartibiga ko'ra ot, ho'kiz, qo'y va echki turgan) hamda boshqa marosimlari muqaddas bitiklarda tasvirlangan. Miloddan avvalgi II ming yillik oxirlari - I ming yillikning boshlarida mazkur bitiklar asosida muqaddas matnlar to'plami - vedalar (sanskrit tilida - bilim degan ma'noni anglatadi) yaratilgan. Vedalar matni qadimgi xudolar to'g'risidagi hikoyalar, xudolarga qurbonliklar qilish tartibi va bu marosimlarni bajarishda aytiladigan qo'shiqlar, xudolar sharafiga aytiladigan madhiyalar va afsunlardan tuzilgan. Vedalar 4 ta to'plamga bo'linadi va quyidagilardan iborat: 1) Rigveda - xudolarga bag'ishlangan madhiyalar. Xudolarning sarguzashtlari, o'zaro aloqalari va asosiy vazifalari she'riy uslubida tasvirlangan; 2) Samveda - asosan Rigveda mavzularini takrorlovchi she'riy to'plam; 3) Yadjuraveda - qurbonliklar qilish qoidalaridan iborat; 4) Atxarvaveda - yovuz ruhlarga qarshi qo'llaniladigan jodu va afsunlardan tuzilgan. Miloddan avvalgi II ming yillik oxirlari - I ming yillikning boshlarida Qadimgi Hindistonda vujudga kelgan din muqaddas bitik - vedalar sharafiga shu nom bilan atalgan. Veda dini asrlar davomida takomillashib borgan. U ko'pxudolikka asoslangan. Daus osmon xudosi hisoblangan va yer ilohi Pitxivi borliqni yaratgan, xudolar va odamlarning ajdodi bo'lgan. Ulardan Indra (issiqlik, yorug'lik, yomg'ir va to'fon xudosi, olamning hukmdori), Agni (olov xudosi, oila homiysi, baxt va sog'lom farzand ato etuvchi, xudolar va odamlar o'rtasidagi vositachi xudo) tug'ilgan. Oriylarda keng tarqalgan xudolar qatorida yana Suriya (quyosh xudosi), Mitra (yorug'lik xudosi), Varuna (tun xudosi, abadiy tartibni ta'minlovchi, aybdorlarga jazo, aybiga iqror bo'lib tavba qilganlarni kechiruvchi xudo)ni qayd etish mumkin. Ular orasida odamlarning kundalik yumushini hal qilinishida bevosita ishtirok etuvchilari alohida ulug'langan. Hindistonda ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi, mehnat taqsimoti, tabaqa (varna)lar va qadimgi davlatlarning vujudga kelishi sababli diniy e'tiqodda o'zgarishlar bo'lgan. Veda dini braxmanizm bilan almashtirilgan. Braxmanizm jamiyatning tabaqalarga bo'linishini, braxmanlarning ...