Orol va Orol bo'yi ekologik muammolari

Mavzu:Orol va Orol bo'yi ekologik muammolari Reja: 1.Orol dengizi haqida ma'lumot 2. Orol dengizining o'tmishi va buguni 3.Orol dengizining qurishi 4. Orol dengizining ertasi ILOVA XULOSA FOYDALANILADIGAN ADABIYoTLAR Kirish: Mavzuning dolzarbligi: Orol va orol bo'yidagi ekologik avolning keskinlashuvi jahon hamjamiyatini tashvishga solmoda.Orolning tangligi eng yirik regional xaloqatlardan biri bo'lib dengiz atrofida yashaydigan 35 mln dan ortik kishi shu jo'mladan O'zbekiston aholisining katta kismi orol ta'sirida yashamoda.Orol dengizining qurishiga asosiy sabab Amudaryo va Sirdaryo suvlarining sugorishiga ishlatilishi natijasida oqim kamayib ketishidir.O'rta Osiyo va Janubiy Qozoistondagi erlarni uzlashtirilishi qator yirik suv omborlarining bunyod etilishi,kanallar q urib ishga tushirilishi natijasida 1961 yildan boshlab Amudaryo va Sirdaryo orol dengiziga tushgan suvlar miqdori kamaya boshladi. Mavzuni o'rganishdan maqsad Orol va Orol bo'yidagi ekologik avolning keskinlashuvi,bu ahvolga olib keluvchi sabablar orolning kechagi buguni va ertasi kuni orol bo'yi mintaqasida ijtimoiy ekologik vaziyatini chuur o'rganish bugungi kunda jahon muammosiga aylangan orol va orol bo'yi hududida yuzaga kelgan muammosini shu muhitda o'suvchi kserofit o'simliklarni o'stirish,aholi salomatligiga ta'siri,turli birikmalar qum va tuzlarning shamol bilan uchirilishiga yo'l qo'ymaslik. OROL KYeChA 1970 y.: - Orol dengizi maydoni 57 ming km. kv. ga tenglashgan. - suv hajmi 1064 km. kubni tashkil qilgan. Manbalar - Amudaryo va Sirdaryo Orol dengizi taxminan 19 ming yil mukaddam tog' ko'ta rilishi munosabati bilan Kaspiydan ajralgan. 1911-1962 yillarda Orolning satxi 53, 4 metrni, suvning xajmi 1064 km3, suvning yuzasi 66 ming km2, minerallashuv darajasi 10-11 grl ni tashkil etgan. Dengiz transiorti, balikchilik xo'jaligi gullab-yashiagan. Iqlim sharoiti insonga etarlicha estetik zavk bera olgan. Orolga bir borgan kishi yana bir bor borishii, kemada suzishii, balik ovlashii orzu kilgan. U quyidagi muhim geoekologik va iqtisodiy-ekologik funkqiyani bajargan: 1.Dunyoning buyuk saxrolari hisoblangan Qorakqum, Kizilkqum, O'styurt plotasini bir-biridan ajratib turadigan va ular to'ta shgan chegaralarda joylashgan Orol dengizi Markaziy Osiyoda muhim iqlim shakllantiruvchi rolni bajargan. Malqum darajada regionni Shimoldan keladigan sovuk havo oqimi ta'siridan asragan, mutadil mintaqalardan keladigan nam dengiz havo oqimlarining harakatini esa O'rta Osiyo tog' tizmalari tomon yo'naltirishga kulay imkoniyat tug'dirgan. U kirg'ok bo'yidan 50-150 km masofagacha kenglikda iqlimni nazorat qiluvchi muhim omil bo'lgan. Dengizning yumshatuvchi ta'siri iqlimning kurg'okligini kamaytirib, yoz issig'ini va kish sovugini cheklagan; 2.Orol ming yillar davomida regionda asosiy to'z tuplovchi va saklovchi tabiiy ombor bo'lib, to'zlardan O'rta Osiyoni xolos etish funkqiyasini bajargan. U region gidrologiya tizimida daryo oqimlari olib keladigan to'zlarning buyuk kontsentratori edi; 3.Orol muhim ekologik tizim sifatida bioxilmaxillikning o'ziga xos makoni bo'lib, dengiz ixotalari, ekologik boy deltalar, to'qayzorlar xilma-xilligi bilan ajralib to'rgan. xo'jalikda dorivor ...