O'zbekiston energetikasi va istiqbolli energiya zahiralari

O'zbekiston energetikasi va istiqbolli energiya zahiralari Elektr energiyasi ishlab chiqarish manbalariga ko'ra energetika sanoati uch turga bo'linadi: 1. Issiqlik elektr stansiyalari; 2. Gidroelektr stansiyalari; 3. Atom elektr stansiyalari; O'zbekiston hududida elektr energiya ishlab chiqarish o'tgan asrnig 10 - yillarida boshlangan Bugungi kunga kelib, O'zbekiston elektr stansiyalarining o'rnatilgan quvvati 12,3 mln. kVt.dan ortadi va butun Markaziy Osiyo Birlashgan energetika tizimidagi ishlab chiqarish quvvatlarining deyarli 50 foizini tashkil etadi. Umumiy o'rnatilgan quvvati 12,0 mln. kVt bo'lgan 39 ta elektr stansiyalarini o'z tarkibiga olgan O'zbekenergo kompaniyasi amaliy jihatdan Respublikada elektr energiyasining asosiy ishlab chiqaruvchisi va yetkazib beruvchisi bo'lib hisoblanadi. Energetika tarmog'ida jami 44, jumladan, issiqlik energetika sohasida 15, gidroenergetika sohasida 9, elektr tarmoqlarida 16 va boshqa sohalarda 4 investitsiya loyihasini amalga oshirish ko'zda tutilmoqda. Umuman olganda, tarmoqni ustuvor rivojlantirish dasturi 5,2 milliard AQSH dollari, shu jumladan, yangi qurilish bo'yicha 3,5 va rekonstruksiya ishlari bo'yicha 1,7 milliard dollar miqdorida baholanmoqda. Bunda ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish va rivojlantirish sarf-xarajatlari 3,9 milliard, elektr tarmoqlarini rivojlantirish xarajatlari 940 million, elektr energiyasi iste'molini avtomatlashtirilgan holda hisobga olish va nazorat qilish tizimi, tajriba shamol elektr qurilmasi hamda boshqa inshootlarni qurish orqali elektr energiyasini hisobga olish tizimini modernizatsiya qilish va boshqa xarajatlar 370 million dollarni tashkil qiladi. Chunonchi, bug'-gaz qurilmasini joriy etish hisobidan Tallimarjon IESni kengaytirish loyihasini amalga oshirish, gaz-turbina qurilmalari bazasida Toshkent issiqlik elektr markazini modernizatsiya qilish, Yangi Angren IES 1-5 energiya bloklarini rekonstruksiya qilish uchun Osiyo taraqqiyot banki, Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligining (JICA), Eksimbank (Xitoy) mablag'lari va NEDO (Yaponiya) grant mablag'lari jalb etildi. Elektr energiya hosil qilishda AES lar, shamol, to'lqin, qalqish, geotermal, quyosh elektr stansiyalarining ham ahamiyati katta. Ammo bizning mamlakatimizda ularning ahamiyati uncha katta emas. Respublikamiz bitmas-tuganmas quyosh energiyasiga boy.Undan foydalanishda yirik ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.Shulardan eng yirigi Parkent tumanida joylashgan Markaziy Osiyoda yagona bo'lgan Fizika-Quyosh inshootidir. Atom energetikasi borasida ham Toshkent shahri yaqinidagi Ulug'bek shaharchasida ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.Ammo, O'zbekistonda yaqin kelajakda AES lardan foydalanish rejalashtirilgan va yaqin yillarda o'z faoliyatini boshlaydi. Bo'lajak reaktorning tashqi ta'sirlarga nisbatan chidamligi va xavfsizligi haqida qo'yidagiarni aytib o'tamiz. Ko'pchilikni biz seysmik aktiv hududda joylashganimiz tashvishga solmoqda Bo'lajak reaktiq konstruksiyasi8 ballgacha zilzilani ko'tara olashi hisobga olinga. 1966 yilda Toshkentdagi zilzila 5,2 ball edi Savol va topshiriqlar O'zbekiston energetikasi va istiqbolli energiya zahiralari qaysilar kiradi. 4 yashil hududga qaysilar kiradi? Issiqlik elektr stansiyasining ishlash prinsipini tushuntiring? 1kg kumir yonganda necha foiz karbonat angidrid va azot dioksidi ajralib chiqishini hisoblab toping? Gidroelektr stansiyasining ishlash prinsipini tushuntiring? 6. Atom elektr stansiyasining ishlash ...