Abiotik omillar

Mavzu: Abiotik omillar Reja: 1. Yorug'lik,harorat,namlik.Yekologik omillarni tirik organizmga ta'siri 2.O'simliklarning ekologik guruhlari va ularning yorug'lik-ka moslashish xususiyatlari. 3.HAYVONLARNING YoRUG'LIKKA QARAB MO'LJAL OLIShI yorug'lik Quruqlikdagi hayot o'zining evolyutsion rivojlanishi jarayonida shunday bosqichlarni o'tdiki, buning natijasida Yer yuzidagi o'simlik va hayvon turlari tuzilishida, yashash sharoitlarida katta o'zgarishlar ro'y berdi. Barcha yashil o'simliklarning rivojlanishi uchun yorug'lik zarur. Yorug'lik avvalo o'simliklarning fiziologik faoliyati fotosintez jarayonini o'tishi uchun zarurdir. Yerug'lik, mavjud bo'lgandagina o'simliklar anorganik moddalardan (suv va karbonat angidrid gazidan), organik (kraxmal va qand) moddalarini hosil qiladi. Bu muhim jarayonni o'simlik bargidagi xlorofill donachalari (yoki tuban o'simliklar tanalaridagi pigmentlar) bajaradi. Fotosintez jarayoni 6SO2+6N2O+624 kkal S6N12O6+602 tenglama bo'yicha boradi. Quruqlikdagi barcha yuqori fototrof o'simliklar uchun yorug'lik muhiti hamma yerda foydalidir, ular hamma joyda agar iqlim va tuproq sharoitlari imkoniyat bersa, shu yerdagi yorug'likka moslashib o'saveradi. H a r o r a t. Malumki, oqsilning normal saqlanishi va tuzilishi uchun o'rtacha harorat O°S dan+50°S gacha bo'lishi kerak. Shunday bo'lishiga qaramasdan ko'pchilik organizmlarda maxsus fermentlar sistemasi mavjudki, bu organizmlar tanasining harorati yuqorida ko'rsatilgan haroratdan chetga chikib ketganda ham faol hayot kechiradilar. Tabiatda shunday turlar borki, bular sovuq muhitni yoqtiradilar, bu turlar kriofilekologik gruppaga kiradilar. Ular o'zlarining faol faliyatlarini hujayrada harorat -(8-10)°S bo'lganda ham davom ettiradilar, yani ularning tanasidagi suyuqliklar sovuq holda bo'lganda ham hayotiy «jarayonlar faol bo'ladi. Bunday ekologik gruppalarga organizmlarning quyidagi vakillari kiradi; bekteriyalar, zamburug'lar va boshqa mavajudotlar. Bular asosan past haroratli joylarda: Tundra, Arktika, Antarktika, sovuq dengizlarda hayot kechiradilar. Shunday turlar borki, ularning hayotiy faoliyatlarining optimumi yuqori haroratli muhitlarga to'g'ri keladi. Bu gruppaga termofillar kiradi. Ko'pchilik mikroorganizmlar va hayvonlar termofilligi bilan farq qiladi. Masalan, nematod hasharotlarning lichinkalari, kanalar va boshqa organizmlar tuproqning yuzasida tarqalib, tuproqdagi oganik qoldiqlarni parchalashda qatnashadilar va hokazo. Namlik organizmlarning rivojlanishida nihoyatda katta ahamiyatga egadir. Suv tabiatning eng nodir inomidir. Organik dunyoning, jumladan o'simlik, hayvonlarning hayot manbai va inson faoliyati ham suvga bog'liqdir. Suv mineral xomashyo, qishloq xo'jaligi va sanoatning ajralmas qismigina emas, balki u madaniyat vositasi hamdir. Toza, chuchuk suv juda qimmatli modda bo'lib, undan to'g'ri fsshdalanish nihoyatda katta ahamiyatga ega. Chunki organizmlar hujayrasida sodir bo'ladigan barcha ekologik jarayonlar va organizmlarda kechadigan hayotiy hodisalar uchun muhitda etarli miqdorda suv bo'lishi kerak. O'rta Osiyoda havo tarkibidagi suv bug'lari juda ham cheklangandir, ayniqsa cho'l sharoitlarida ular umuman bo'lmasligi ham mumkin. Shuning uchun yerdagi organizmlar har xil suv rejimiga ega bo'lgan muhitlarga moslashishga majbur bo'lganlar. 3 O'simliklarning ekologik guruhlari va ularning yorug'lik-ka moslashish xususiyatlari. Malumki, har bir geografik mintaqadagi yorug'lik intensivligi yerga quyoshdan keladigan ...