Tabiatda ro'y berayotgan antropogen o'zgarishlar

Tabiyatda ruy berayotgan antropogen o'zgarishlar Reja. 1. Ekologik faktorlar, ularning turlari. 2. Antropogen o'zgarishlar,uning turlari va faoliyatlari. 3. Atrof muhitni muhofaza qilishning asosiy yo'nalishlari. 5.1 Ekologik faktorlar va ularning turlari Tabiatda barcha tirik organizimlarni urab turgan va u bilan o'zaro uzviy aloqada bo'lgan tirik va notirik narsalar yashash muhiti deb ataladi. Organizimlarga taosir kursatuvchi muhit elementlari-ekologik faktoralr deb ataladi. Ular asosan 3 guruhga bulinadilar: 1.Abiotik faktorlarning temperaturasi, yorug'lik , namlik, atmosfera bosimi, havoning gaz tarkibi, yog'in-sochinlar, shamol va xakozo. 2. Biotik faktorlarning bu tirik organizimlarining o'zaro taosiri va aloqalari formalari. 3. Antropogen faktorlarning bu organizimlarning faoliyatiga bevosita yoki bilvosita taosir kursatuvchi inson faoliyatining formularidir. Ularga sanoat korxonalari, transport, qishloq xo'jaligi va xakozolarning taosirlari kiradi. Oxirgi paytda antropogen faktorlarning taosiri ortib bormokda. Insonlarning ishlab chiqarish faoliyati natijasida tabiatda atrof muhitda ruy berayotgan o'zgarishlar antipropogen o'zgarishlar deb ataladi. Ular insonlarning ortib borayotgan kundalik moddiy. maonaviy, material va boshqa barcha hayoti ehtiyojlarni kondirish maqsadida amalga oshiradilar. 5.2.Antropogen o'zgarishlar ularning turlari va formalari Antropogen o'zgarishlar 2 turga bulinadilar: 1. maqsadiga muofik antropogen o'zgarishlarning yaoni inosnlar tomonidan rejaga muvofik ravishda tabiatga ko'rsatilgan taosir natijasida sodir bo'ladi: masalan, kuruk erlarni uzlashtirish, sunoiy suv xavzalarini barpo qilish, shaharlar barpo etish,sanoat korxonalarini ko'rish, foydali kazilma konlarini izlab topish,botkokliklarni kuritish va x.k. 2. Ikkilamchi antropogen o'zgarishlarga ular bizga bog'lik bo'lmagan ravishda asosiy antropogen o'zgarishlarning salbiy taosiri sifatida ruy beradi. Masalan, atmosfera havosini chang-gaz chiqindilari bilan ifloslanishi natijasida atmosfera havosi gaz tarkibining o'zgarishi, o'simlik va hayvonot turlari kamayib borishi, turli kasalliklar turlarini kupayishi va x.k. Ikkilamchi antropogen o'zgarishlarni oldini olib tuxtatib qolish mumkin emas. Antropogen o'zgarishlarning formalari kuyidagilardan iborat: 1. Tog'-kon ishlari, erlarni xaydash, botkokliklarni kuritish, sunoiy suv xavzalarini bartaraf etish, yangi zovur, kanallar kazish kabilar natijasida yer yuzasi strukturasini, landshaftini buzilishi. 2. Tabiatga begona moddalarning tushishi natijasida tabiatdagi moddalarning aylanma harakatlarini tuzilishi. 3. Yerning maolum regionlari va sayeramizning deyarli xamma nuqtalaridan issiqlik va energetik balansining buzilishi. 4. Yovvoyi hayvonlarning yuk bo'lib ketishi va yangi turlarini paydo bo'lishi yoki yaratilishi natijasida biota (barcha tirik organizmlar yig'indisi) da ruy beradigan o'zgarishlar. 5.3.Atrof muhitning muhofaza qilishning asosiy yo'nalishlari Atrof muhitni muhofaza qilish muammolarining asosiy yo'nalishi tug'risida so'z borar ekan, ekologiyaning boshqa fanlari bilan chambarchas bog'likligi, hamda kupgina tabiiy fanlar yutuklarini shakilantirgan holda o'z oldiga quyidagi masalalarni xal qilishni maqsad qilib kuyadi. 1. Falsafiy yo'nalish-tabiat bilan jamiyatning bir butunligiga, undan foydalanish va ximiya qilish birligiga asoslanadi. 2.Tarixi yo'nalish biosfera va uning kisimlarini mavjudli qonuniyatlarini o'rganish zarurligiga asoslanadi. 3. Ekologik yo'nalish - insonlarni tabiat ...