Atmosfera havosini huquqiy muhofaza qilish

Atmosfera havosini huquqiy muhofaza qilish Reja: 1. Atmosfera havosi-ekologiya huquqi obyekti sifatida 2.Atmosfera havosini muhofaza qilishning umumiy qoidalari 3. Atmosfera havosini ekologik-huquqiy muhofaza qilish talablari 4. Atmosfera havosini muhofaza qilish mehanizmi. Atmosfera havosi-ekologiya huquqi obyekti sifatida Atmosfera so'zi dastlab Aristotel tomonidan yoritilgan bo'lib, «atmos»- par, bug, «sfera» - shar, qatlam, yani yer sharini urab turuvchi buksimon qatlam degan manoni anglatadi. Atmosfera havosi tarkibiga yerdagi, suvdagi, tog' jinslari orasidagi havo kirmaydi. Tirik organizmlar xar 10 yilda atmosfera havosini bir sidra tulik uzlashtirib, o'z organizmlaridan o'tkazadilar. Atmosfera tarkibida nafaqat kislorod, balki is gazi, vodorod, suv buglari, nitrat kabi unlab uchuvchi moddalar uchraydi. Undagi xar bir modda o'z funksiyasiga ega. Kislorod atmosferada oddiy (02) va- ozon (03) tarikasida uchraydi. Erkin kislorod (02) havo tarkibida 20-21% ni tashkil kilgan xilda, u asosan dengiz va okean yuzidagi fitoplankton (80%) va yer ustidagi o'simlik dunyosi (20%) dan to'yinadi. Uning fiziologik vazifasi tirik mavjudot konining harakatini gemoglabinlar hisobiga aylantirib turishdan iborat. Undan tashqari kislorod xalq xo'jaligining barcha sohalarida ishlatiladi, chunki u kimyoviy eng faol va yonishga yordam beruvchi gaz hisoblanadi. Uglerod oksidi (karbonat angidrid), garchand atmosferada 0,03% ni tashkil etsada, 170 mln. tonna biomassa hosil qilishda va quyosh energiyasini ushlab turishda xizmati kattadir. Atmosfera havosining asosiy sifat ko'rsatkichi aynan 02:S0? nisbatiga karab baholanadi. Atmosferada azot - 78 %, argon - 0,9%, kolgan - kseson, geliy, vodorod, neon, qoipton va radonlar juda kam miqdorda uchraydi. Vodorod (N2) tabiiy radioaktiv parchalanishni ta'minlasa, suv buglari (N20) namlikni yer shari bo'yicha bir tekisda tarkatadi, azot (N9) bosimni ushlab turadi, ozon (O,) ultrabinafsha nurlarni to'g'ridan-to'g'ri yer yuzasiga utishini ushlab koladi. Umuman olganda, atmosfera tarkibidagi xar bir tabiiy gaz va buglar malum bir ekologik funksiyalarni bajaradi. Atmosfera havosida tabiiy gaz va buglardan tashkdri turli aerozol va ionlar xam bor. Aerozol - turli xil birikmalarning xidi, suvning havosi, bulutlar, tutun, kuyun (smog), zaharli xidlar. Ionlar esa radioto'lqinlarning tarqalishi, magnit buronlarining sababchisidir. Atmosfera havosini ifloslantiruvchi moddalar katorida oltingugurt (98%), uglerod oksidi, azot ko'p miqdorni tashkil etadi. Atmosfera havosi tarkibining o'zgarishi tirik organizmlar, xususan, inson hayotiga juda tez ta'sir etadi. Shuning uchun xam uni iqtisodiy-ijtimoiy, xam siyosiy-ma'rifiy, xam huquqiy yullar bilan muhofaza qilish dolzarb masala hisoblanadi. Atmosfera havosini Ekologiya huquqining alohida bir obyekti qilib olishga va unga oid munosabatlarni ixtisoslashtirilgan qonun hujjatlari asosida tartibga solishga davat etadi. 1996 yil 27 dekabrda mustaqil O'zbekiston Respublikasining «Atmosfera havosini muhofaza qilish to'g'risida»gi qonuni kabul kilindi. Qonunning maqsadi - atmosfera havosini mustaksh tabgshy obyekt unsuri sifatida huquqiy jihatdan muhofaza kilgsh. ...