Buxoro viloyatida vujudga kelgan ekologik muammolar

Reja: 1. Buxoro viloyati atmosfera havosining ifloslanishi va uni oldini olish chora tadbirlari. 2. Buxoro viloyatining yer fondi va tuproqning ekologik holati. 3. Buxoro viloyatidagi suv muammolari va okava suvlarni usimlar yordamida tozalashning istiqbollari. 4. Buxoro viloyatida balikchilikni rivojlantirish va dengiz kul muammosi. 5. chiqindilar va ularni qayta ishlash muammolari. Buxoro viloyati kizil kum, korakum oraliklarida joylashgan bo'lib, uning umumiy yer maydoni 4 million gektar eki Respublika maydonining 9% tashkil qiladi. Shundan dehqonchilik kiladigan maydon 273 mingga eki 5% yaylovlar 2.7 mlnga 67%. Viloyatimizda dehqonchilik kilinaetgan erlarning 20 ming gektari shurlanmagan, 167 mingga kuchsiz shurlangan, 56 mingga o'rtacha shurlangan. Shu bois yer osti suvlarining satxi xam 0.2, 2-3 mni tashkil qiladi. Bir ga yer maydoni meliorativ holatini yaxshilash uchun 26 pogon m zovur to'g'ri kelsa, Korakul, Olot, Jondor, Kogon, Romitan tumanlarida bu ko'rsatkich ancha kamdir. Mavjud zovurlar 5-6 yillar tozalanmasdan kumilib ketgan. qishloq xo'jalik ekinlaridan (ayniqsa paxtadan) yuqori hosil olish uchun normadan ortik madaniy o'g'itlarni ishlatish, zararkunandalarga qarshi kurashda zaharli ximikatlardan foydalanish oqibatida tuproq tarkibidagi gumus miqdori normadagi 1.5 -2% dan 0.3-05% tushib ketgan, tuproq zaharlanib, biologik bioximiyaviy jaraenlar izidan chikib kolgan. Organik o'g'itlar jamgarish, tegishli ishlov berish, biogumus tayerlash, almashinib ekish susaytirilib yuborilgan. Viloyatimizda 70 dan ortik fabrika va biolabaratoriyalar faoliyat kursatmokda. Xar yili 350 ming gektar maydonda qishloq-xo'jalik zararkunandalariga qarshi biologik ishlov berilmokda. Bu o'z navbatida zaharli ximikatlarni ishlashini kamaytirmokda. Etishtirilgan qishloq xo'jalik mahsulotlarini tarkibini (bozorlarda) kimeviy tahlil qilish konikarli ahvolda deb bulmaydi. mahsulotlar to'g'ridan-to'g'ri qayta ishlash korxonalariga, aholi iste'moliga yuborilmokda. Viloyatimiz xo'jaliklarida keyingi besh (1991-1995) yil mobaynida xar gektar yerga kiritilgan organik o'g'itlar miqdori 6-11 tonnaga kupaydi. Yalpi tayerlangan o'g'itlar miqdori esa 1.9-2.5 mln. tonnaga oshdi. Bugungi kunda viloyatimizda mavjud bo'lgan chorva mollaridan (kuy echkilardan tashqari) bir yilda 2.20 mln. tonnadan ortik organik o'g'it tayerlanib 22 ming gektar yerga 10 tonnadan organik o'g'it kiritish imkonini yaratdi. hisob kitoblarga karaganda kupgina molxonalarda xar yili 2.8 mln. kuba metr gung yigilmokda va uni 28 ming gektar yerga kiritish imkoniyati mavjud. Bundan tashqari shahar maishiy chiqindilarini (axlatlarni) kompostlash usulida chiritib organik o'g'it sifatida ishlatish mumkin. Kuruk shahar axlati tarkibida 0.6-0.7 % azot, 0.5% fosfor kaliy moddalari mavjud. Sof iste'mol mahsulotlari etishtirishda biogumusdan foydalanish muhim ahamiyatga ega. hozirgi paytda Buxoro texnologiya instituti olimlari tomonidan gungdan biogaz va biogumus olish moslamasi ixtiro kilinib, uni ishlab chiqarishga tadbiq qilish amalga oshirilmokda. Romitan tumanidagi xalqobod Buxoro shaxridagi Soxibkor va bir kancha boshqa jamoa xo'jaliklarida Kaliforniya kizil chuvalchanglarini ko'paytirish, biogumuslar tayerlash borasida olib borilaetgan amaliy ...