Ekologik muammo turlari

Ekologik muammo turlari Reja: Ekologik muammo turlari va misollar; Atmosfera havosini ifloslanishi; Tuproqlar ifloslanishi va turlari; Talaba yashaydigan hududga ekologik baho berish. Ekologik muammo turlari: 1. Umumbashary (global). 2. Mintaqaviy (regional). 3. Mahalliy (lokal). Umumbashariy (global) muammolar Issiqxona effekti; Ozon qatlamining yemirilishi; Havo haroratining o'sishi; Chuchuk suv muammosi; Pestitsidlardan foydalanish; Hayvon va o'simlik turlarining yo'qolishi. So'nggi 300 yil davomida 150 xildan ortiq hayvon turi butunlay yo'qolib ketgan. Mintaqaviy ekologik muammolar Mintaqadagi havo va suvning ifloslanishi, o'rmonlar daraxtlarini kesish, Orol bo'yi muammolari va boshqalar hisoblanadi. O'zbekistondagi ekologik muammolar Yirik hududiy sanoat majmualari joilashgan joylarda (Angren -Olmaliq - Chirchiq, Farg'ona-Marg'ilon, Navoiy va Hakazo) tabiatni muhofaza qilish; Tabiatdagi suvlarning sanoat chiqindilari, pestitsidlar va mineral o'g'itlar bilan ifloslanishi. Tuproqlarning ifloslanishi; O'simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish, qo'riqxonalar va milliy bog'lar tarmog'ini kengaytirish. Atmosfera havosini ifloslantiruvchi moddalar Gazsimon (S,N,C oksidlari, uglevodorodlar); Suyuq (kislota, ishqor, tuz eritmalari); Qattiq (qo'rg'oshin, organik va noorganik changlar). Havoni asosiy ifloslantiruvchi moddalar-SO2, NOx, CO va qattiq moddalar. Bular atmosferani 98% ifloslaydi. Qiziq ma'lumotlar Yer yuzidagi barcha avtomobillar sutka davomida - 0,5 mln t SO2 - 100 t uglevodorodlar 26 ming t azot oqsilari bilan ifloslantiradi. 1 t sement ich mobaynida 100 kg sement changi havoga chiqariladi. Atmosfera ifloslanishi hodisalari Issiqxona effekti - uglerod qo'sh oksidi metan H2O Ozon qavatining yemirilishi - F-Cl-uglevodorodlar Fotokimyoviy smog - Ozon Kislotali yomg'irlar - S va N oksidlari kislotaga ayl Tuproqlar ifloslanishi Eroziya Deflyatsiya Sho'rlanish Na, Ca, Mg tuzlari Maishiy chiqindilar Pestitsidlar - defolyatsiya (bargni to'qish) gerbitsidlar (begona o'tlarga qarshi) inseksidlar (hasharotlarga qarshi) Tuproq erroziyasi Eroziya deganda tog' jinslari va tuproqning suv va shamol ta'sirida yemirilishi tushuniladi. Tiproq qatlamining atmosfera yog'inlari va sug'orish suvlari ta'sirida yemirilishi suv eroziyasi deyiladi. Suv eroziyasining mohiyati sug'orish uchun kelayotgan suv miqdorining shimilayotgan suvdan ortiq bo'lishi. Tuproq sho'rlanishi Tarkibida suvda oson eriydigan va o'simliklarga salbiy ta'sir qiladigan tuzlarning miqdori 0,3% dan ko'p bo'lgan tuproqlarga sho'rlangan tuproqlar deyiladi. Sho'rlanish qishloq xo'jaligi ekinlarini sug'orish jarayonida sizot suvlari sathining ko'tarilishi va uni bug'lanishi natijasida hamda minerallashganlik darajasi yuqori suv bilan sug'orish natijasida yuz beradi. Deflyatsiya Shamol kuchi ta'sirida tuproq zarrachalarining ko'chishi natijasida shamol eroziyasi-deflyatsiya yuz beradi. Qumliklarni shamol ta'sirida ko'chishdan saqlashda selen, shuvoq, yulg'un va boshqa cho'l o'simliklaridan tashkil topgan mustahkam o'simlik qoplamini vujudga keltirish hamda saksovul, qandim, quyonsuyak kabi cho'l butalaridan o'rmonzorlar barpo etish yaxshi samara beradi. Uyga vazifa Ekologik muammolarni to'liq o'rganish; Atmosfera , tuproq va gidrosfera ifloslanishi misollarni to'liq yoritish; Talaba yashaydigan hududga ekologik baho berish. Foydalanilgan adabiyotlar: I.Xolliyev, A.Ikromov. Ekologiya ...