Geografik muhitni radioaktiv moddalardan muhofaza qilish

Geografik muhitni radioaktiv moddalardan muhofaza qilish. Reja: Yerdagi radioaktiv moddalar. Radioaktivlikning planetamiz hayotiga ta'siri. Atom energiyasidan foydalanish, radioaktiv ifloslanish va uning oldini olish. Fan texnika taraqqiyotining hozirgi davrida tabiat va jamiyatning o'zaro ta'siri Bilan sog'liq bo'lgan problemalar asosida va muurakkab muammo bo'lib bormoqda. Shulardan biri geografik muhitning radioaktiv moddalar Bilan ifloslanishini oldini olish muammosidir. Tashqi muhitning holati insonning kelajagini belgilaydi, shuningdek, kishilarning aktiv faoliyati, hayoti va umr boqiyligi xam xavfli vaziyat uning radioaktiv moddalar Bilan ifloslanishidir. Yer sharida tabiiy radioaktivlik radioaktiv moddalarning parchalanishi natijasida vujudga keladi. Radioaktiv elementlar U 233, U 235 ,TH232-toriy, K40-kaliy, 87Rb-rubidiy, 14S-uglerod va boshqalar sayyoramizda ma'lum miqdorda tarqalgan bo'lib, vaqt o'tishi Bilan ularerda doimo va turli sharoitlarda parchalanib o'zgarib turadi. Har qaysi radioaktiv element o'ziga xos tarzda parchalanadi. Shuning uchun ham radioaktiv elementlarning parchalanishi davri yer tarixi uchun etalon qilib qabul qilingan. Tabiiy radioaktiv elementlardan faqat uran (92) va Th toriy elementi radioaktiv izotoplarining yarim yemirilish davri yerning yoshiga teng, U 233, TH2=4,51 mlrd. yil. Uran va teriylar parchalanish natijasida qo'rg'oshin va geliy, kaliy parchalanganda kaltsiy va argon gazi, strontsiy vujudga keladi. Yerda radioaktiv moddalarni tabiiy parchalanish natijasida tabiiy radioaktivlik vujudga keladi. Tabiiy radioaktivlikning miqdori, kontsentratsiyasi yer yuzidan atmosferaga ajralib chiqayotgan radon izotopning radioaktiv parchalanish, shuningdek kosmiknurlar zarralarining tarkibidagi kimyoviy elementlar atom yadrolari bilan o'zaro ta'sirlanishi natijasida vaqt o'tishi bilan o'zgarib turadi. Hosil bo'lgan radioaktiv atomlar noradioaktiv atmosfera changi zarralarina o'tadi. Tarkibida kaliy, o'ran, toriy va boshqa radioaktiv izotoplari bo'lgan chang shamol bilan katta maydonlarga tarqaladi. Keyingi vaqtlarda sun'iy radioaktivlikni turli yadro reaksiyalari bilan hosil qilinmoqda. Ikkinchi jahon urushidan so'ng atom, vodorod va boshqa yadro qurollarini portlatish natijasida geografik qobiq radioaktiv moddalar Bilan ifloslanadi. Bundan tashqari geografik qobiq atom sanoati va uskunalarini chiqindilari hissasiga, atom elektr stantsiyalari avariyalar hisobiga ham ifloslanib bormoqda. Yadro qurollari sinash uchun portlatilganda juda kichik radioaktiv nurlanish vujudga keladi. Radioaktivlik ma'lum dozada ancha vaqtgacha juda kata territoriyada saqlanadi. Havodagi tsirkulyatsiyalar natijasida radioaktiv mahsulotlar bir necha ming km masofaga tarqaladi va hosil bo'ladigan mahsulotlardan bu joylar uzoq vaqtgacha zararlanib turadi, zarb to'lqini hamda nurlanish yetib borgan joydagi barcha sun'iy va tabiiy boyliklar nobud bo'ladi. Kuchli yadro qurollari havoda portlatilganda radioaktiv mahsulotlar troposferadagina emas balki stratosferada ham tarqaladi. Portlash natijasida yer yuzasiga tushadigan radioaktiv yomg'irlarning uch xili mavjud. Boshlang'ich (mahalliy) yomg'irlar. Ikkilamchi yomg'irlar. Kechki (global) yomg'irlar. Quruq chang yoki tomchidan iborat «boshlang'ich yomg'irlar» ancha yirik bo'lib, bomba portlatilgan rayonlar bir necha soat tushib turadi va radioaktiv moddalar bulut bilan birga harakatlar bir necha xatto ...