Hayvonlar va o'simliklar landshaft elementi

hayvonlar va o'simliklar landshaft elementi Reja: 1.Yerning asosiy qatlamlari. A) Litosfera. B) Atmosfera. V) Gidrosfera. 2. Organizm va muhit. Tundra. o'rta Osiyo dashtlari. Tayanch so'zlar: Biosfera, litosfera, gidrosfera. Atmosfera. Geomirida, organizm va geografik landshaft, keskin kontinental kserofit, kseromezofit, efemer, efemeroidlar, o'rta Osiyo dashtlari, tundra landshafti. o'simlik yoki hayvonlar aktiv yoki passiv holatda yerning 3-asosiy qatlamda uchraydi. Litosfera, atmosfera va bular biosferani tashkil qiladi. Biosfera mineral asosdan va yirik organizmlardan iborat. Biosfera to'g'risidagi ta'limotni V.I.Vernadskiy yaratgan. o'simliklarning umumiy ogirligi 10.00 mlrd. tonna, hayvonlarning umumiy ogirligi 10 mlrd. tonna. Tirik organizmlar yig'indisi geomirida deyiladi. Geomirida bor-yugi 1001 kismni tashkil etadi. Uning planeta uchun ahamiyati katta. Biosferada yashil o'simliklar ko'p tarkalgan va ular yer yuzida, gidrosferaning yuqori qatlamida, 200-400 litr suv chuqurligida uchraydi. hayvonlar tarqalishi quyosh nuriga kam talabchan va bular biroz ko'p tarkalgan. Lekin ularni kalinligi bir xilda emas. Muzliklarda tog tekisligida biroz kam tarkalgan. hayot yuk joylarda muzliklar, Antarktida, Grenlandiyani ichki kismi, kator mayda orollar, korli tepaliklar, tuzli suvliklar va boshqalarda tirik organizmlar mavjud. Litosfera - harakatdagi hayvon va o'simliklar yopishgan substrat. Tirik organizmlar asosan litosferani yuzasida bir necha xil chuqurlikda bazan 1-2 metr chuqurlikda joylashgan. Bu yerda asosan o'simlikni yer osti qismlari, xasharotlarning lichinkalari, kemiruvchilar, bakteriyalar, zamburug'lar uchraydi. Atmosfera - juda ko'p hayvonlar uzlari ko'p muddat vaqtlarini o'tkazsalarda, havo yashash muhiti hisoblanmaydi. Chunki dam olish va kupayish uchun ular qattiq va suyuk substratga tushadilar. Eng baland o'simlik savoyya 5-15- m kutariladi. Ularni daraxt kismiga esa xasharotlar joylashadi. Bazi bir organizmlar 2200 m balandlikkacha kutariladi va stratosferada xam uchraydilar. 50 km balandlik tirik organizm uchun juda xatarlidir. Gidrosfera - Yer maydonini 71 % ini tashkil qilib, 10,5 km chuqurlikkacha tashkil qiladi, o'rtacha 38 km da hayot bir tekis tarkalgan. Unda asosan ikki qatlamda suv ostida va yuzasida bir hujayrali o'simliklar, hayvonlar, mayda chiganoklar, mayda baliklar tashkil etadi. Transformator organizmlar asosan suv utlari, dengiz utlari hisoblanadi. Organizm va muhit - bular doimo dialektik birlikda bo'lib bir-birlariga ta'sir kursatadi.hayvonlar asosan landshaftga bog'liq bo'lib o'z navbatida hayvonlar landshaftga ta'sir kursatadi. hayvonlarning o'simlikka ta'siri - changlanishda, urugini tarqalishida ishtirok etadilar. Shu bilan birga ular o'simlikni tanlab klimatni uzgartiradi. Tuyokli hayvonlar tuproqni tepib uni fizik tuzilishini uzgartiradi. Chuldagi yer kazuvchilar yer pastki qatlam tuprogini yuzaga chikarib chul faunaga ta'sir qiladi. Yer chuvalchanglari yerni yumshatadi. Bunda ayniqsa yomgir chuvalchanglarining roli katta. hayvonlar yerning maxsuldorligini oshiradilar. hayvonlar kupincha murakkab uzviy aloqa boglaydilar. Tur shakllanishida muhit asosiy rol uynaydi va muhit organizmga ta'sir kursatadi va aksincha. Geografik landshaft - ...