Hisor tog' va archa davlat qo'riqxonasi

Xisor tog-archa davlat qo'rtqxonasi Xisor tog archa davlat qo'riqxonasi Maydoni- 87538 ga. 4192 ga.si urmonlar bilan band. 1800-400 m balandlikda joylashgan. qo'riqxona- Kizilsuv daryo xavzasini egallaydi. Xisor qo'riqxonasi Surxondaryo, Kanshadaryo va Tojikiston Respub-likasi bilan 24 km. uzunlikda chegaradosh. Xisor qo'riqxonasi hududi ko'p kavatli geologik tuzilishi bilan farqlanadi. Xisor kurikxo-nasining gidrografik zanjiri Surxondaryo bilan chegaradosh toglik-lardagi muzlik va krrliklardan boshlanuvchi Kshpkadaryoniyag irmok-laridan tashkil toptan. Daryolarning alohida belgilari suv tuplanish balandligining yuqorilishidir. Kizil dare uchun bu balandlik 2702 m, Oksuv uchun 244 m, Tanxoz dare uchun 2170 m. yuqori joylashgan so'z tushgagichlari bilan farqlangan holda qo'riqxona daryolari okdminiig kengrok kontsentratsiyasi va eng katta nisbiy suv keltiruvchanligi bilan xarakterlanadi. Suvning oylik o'rtacha sarfi maksimal qiymaty iyun oyiga, minimal qiymaty esa dekabr-yanvar oyiga to'g'ri keladi. Tushayotgan yoginning yil davomida taksimlavishi notekis. Yoginning yillik yig'indisining 64% sovuk davriga to'g'ri keladi. May oyidan sentyabr oyigacha namgarchilyk deyarli bulmasligi tabiiy yangilanish ja-rayoniga teskari ta'sir qiladi. qo'riqxona Pomir, Oloy togli tizimi-ning g'arbiy qismlarining ekogizimi ko'rishsharini o'z ichiga olgan unikal hududiy tabiiy kompleks hisoblanadi. Bu yerda kurdaxonaning absolyut rejimi tufayli flora va faunaning barcha tashkil etuvchilari sakdangan hamda hozirgi paytdagi ularning soni barqarorlashgan. Flora (o'simliklar dunyosi) Xisor qo'riqxonasi hududi Afgon-Turkiston geobotanik provinsiyasining g'arbiy Xisor okrugkga kiradi. yldizli o'simliklarning 800-900 ta soni mavjud. Bu yerda o'rta Osiyo togliklariga xos bo'lgan nabototlardan murakkab gullilar, dukkakli-lar, karamgullipar, kuplab donli o'simliklar, soyabongullilar va labgullilarni uchratish mumkin. g'arbiy Xisorda daraxt va butasimon o'simliklar kzm bo'lib, bor yui 60 turi bor. Asosiy o'simlik tur-larini mojevelnikdan tashqari Turkiston (ASYeR), Momikdi (A) va Semyonov (A ^semyonovi) klyonlari, Sugdiyona yasini, DUlana, Sivere Olmasi, sharq olchasi kabi o'simliklar asosiy kiemni tashkil etadi. O'zbekiston Respublikam Kizil kitobiga (1998 yil) kiritilgan noyob turlardan kamida 32 xili ushbu^ qo'riqxona hududida usadi. Fauna (hayvonot olami). o'rta Osiyo toglari Poliarktika oralik-lari mustaqil zoogeografik provinsiya-o'rta Osiyo togli provinsiya-sini tashkil qiladi. hududning hayvonot dunyosi yaxshi Urganilmagan! Umurtkalilar faunasida bazi malumoglarga ko'ra ular 268 turni tashkil etadi. qo'riqxonada balikdarning 2 turi, bir xil joy suvida yashovchilar215 xil kushlar va 32 xil sutemizuvchilar bor. Mutaxas-sislar ma'lumotiga ko'ra, 300 dan kam bo'lmagan turda xashoratlar bor. qo'riqxona 32 xildagi sutemizuvchilar xdyvonat turining 30%dan or-tigini tashkil etadi. Bu o'rta Osiyo togliklardagi turlarning !4 kis-miga moe keladi. Bu yerda tarkalgan jonvorlarni 5 otryadi urganilgan. 7 xil turda kulkanotlilar; kuyonsimonlar 2 tur, kemiruvchilarning 11 turi, gushtxurlarning 10 turi va, juft tuyokdilarning 2 uri bor. Fauna elementlariga etibor beradigan bulsak, unda markaziy Osiyo, Mutul, Yevropahamda Xind-Ximolay tiplarini kuzatishimiz mumkin. 4 turdagi sutemizuvchilar O'zbekiston ...