Insoniyatning ekologik ixtisoslashishi

INSONIYATNING EKOLOGIK IXTISOSLASHISHI Tabiiy va sun'iy muhit omillari insonga doimo ta'sir ko'rsatadi. Sayyoraning turli joylarida har xil tabiiy omillarning ta'sirida insoniyat rivojlanishi tarixi davomida yer shari aholisining ekologik ixtisoslashishi natijasida odamlarning adaptiv (moslashgan) tiplari kelib chiqqan. Ma'lumki, tabiatda hamma narsa bir-biriga uyg'undir. Fan-texnika yutuqlaridan unumli foydalanayotgan inson esa ana shu uyg'unlikni buzmoqda, unga nisbatan shafqatsizlarcha munosabatda bo'lmoqda. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 50-moddasida belgilab qo'yilganidek Fuqarolar atrof, tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo'lishga majburlar. . Orolning qurib borayotgani tufayli aholi o'rtasida ko'plab kasalliklar ommaviy tus olayotir. Jumladan, kattalar va bolalar o'rtasida keng tarqalgan kamqonlik- anemiyadan aziyat chekadigan bolalar odatda jismoniy zaif, aqliy rivojlanishi sust bo'ladi. Ularda kasallikka qarshi kurashish qobiliyati past bo'lib, turli kasallikka moyil bo'lishadi. Buning oldini olish maqsadida O'zbekistonda boyitilgan un iste'mol qilinadi, chunki boyitilgan undan tayyorlangan non o'zining ozuqaviy xususiyatlarini saqlab qoladi. Temir moddasi va foliy kislotasi bilan boyitilgan un anemiya, insult, infarqt kasalliklarining oldini olar ekan. Jahon sog'liqni saqlash tashkilotining aniqlashicha, dunyoning 40% aholisi anemiyadan aziyat chekar ekan. Korxonalardan oqib chiqayotgan zaharli oqavalar suv havzalarini ifloslantirishi birinchi navbatda inson salomatligiga ta'sir ko'rsatmoqda. Transport vositalaridan chiqayotgan tutun-gaz havoning tozaligini buzyapti. Bularning barchasi insondan ekologik madaniyatni talab etmoqda. Chiqindilarni to'plash va olib chiqishning yaxshi yo'lga qo'yilmagan mexanizmi ekologik xavfni oshirib, aholi salomatligiga ta'sir qilishi mumkin. Mamlakatimizning aholisi eng ko'p hisoblangan Toshkent shahrida har yili 1 million tonnaga yaqin qattiq maishiy chiqindilar to'planadi. 199 yildan buyon Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan Toshkent shahrida sanitariya tozalash tizimini takomillashtirish loyihasi amalga oshirilayotir. Bu ishga xorijiy sarmoyalar ham jalb qilingan. Turarjoy dahalarida 1140 ta chiqindilarni to'plash punktlari tashkil etilib, 13 mingdan ziyod metall konteynerlar o'rnatilgan. 340 ta yangi zamonaviy chiqindi to'plash mashinasi xarid qilindi va ularga texnik xizmat ko'rsatish tashkil etildi. Shu bois yurtimizda chiqindilarni boshqarish, ulardan foydalanish bo'yicha umumRespublika, soha va hududiy xususiyatga ega tadbirlarni amalga oshirish ko'zda tutilgan. Chiqindilardan foydalanish tizimini iqtisodiy rag'batlantirish, xizmatlar bozorini shakllantirish, korxonalar chiqindi chiqarmaydigan texnologiyalarni yanada keng o'zlashtirishiga e'tibor qaratish zarurligini ta'kidladilar. Shu bilan birga, turli chiqindilarning atrof-muhit va aholi salomatligiga ta'siri bo'yicha doimiy monitoring tashkil etish, masalaning dolzarbligidan jamoatchilikni xabardor qilish va kishilarimizning ushbu muammoni hal etishdagi ishtirokini kuchaytirish katta ahamiyatga ega. INSONNING TABIATGA SALBIY TA'SIRI Tabiatga insonning yomon munosabatini ifodalaydi, yani inson tabiat boyliklaridan nooqilon a foydalanadi. Insonlar tomonidan o'rmonlarning katta qismini kesilishi va o'simlik turlarining yo'q qilinishi. HOZIRGI VAQTDA O'RMONLARNING QISQARISHI DAVOM ETMOQDA. O'RMONLARNING MAYDONI 62 MLN2 KM DAN 40 MLN2 GACHA QISQARDI(1994) TROPIK O'RMONLAR SOATIGA SAYYORAMIZDA MINUTIGA 15-20 KM QISQRMOQDA. YANGI YERLARNI O'ZLASHTIRISHI VA ATROF ...