Iqlimning o'zgarishi

IQLIMNING O'ZGARISHI Iqlim o'zgarishi bo'yicha ekspertlar ogohlantiradi: 2100 yilga kelib, Antarktida va Grenlandiya muzliklarining faol erishi tufayli jahon okeani sathi 18-59 santimetrga ko'payishi mumkin, bu bazi orol davlatlari va sohilbo'yi shaharlarining haloqatli suv ostida qolishiga olib kelishi mumkin. Jahonning 130 mamlakatidan 2,5 ming olimdan tarkib topgan BMT hukumatlararo komissiyasi tomo- nidan tayyorlangan «Iqlim o'zgarishi-2007» maru- zasi 2007 yil 2 fevralda Parijda atrof-muhitni qilish masalalari bo'yicha xalqaro konfe- rensiyada elon qilindi. ma'ruzada inson faoliyati natijasida ro'y berayotgan global isishiga shubhasiz dalillar keltirilgan. 100 yillik Global bashoratlar bug'xona gazlari (BG) tashlamalarini qisqartirish bo'yicha choralar ko'rilganida haroratning 1,4 dan 5,80S gacha ko'tarilishini ko'rsatmoqdaIQLIM O'ZGARISHI IQLIMNI O'ZGARISHI Hozirgi vaqtda kuzatilayotgan iqlimning glo- bal o'zgarishi atrof-muhitning turli komponentla- ri va ularning alohida xususiyatlariga, ijtimoiy- iqtisodiy tarmoqlarga ta'sir etkazmoqda. O'zbekiston hududi bo'yicha iqlim monitorin- gi ma'lumotlari XX va XXI asr boshlarida isish- ning turg'un tamoyilini ko'rsatmoqda, uning surati o'n yillik uchun 0,20S dan oshadi, bu shimoliy yarim- shar bo'yicha isishning o'rtacha suratidan 40 foizga ortiqdir. Isish oqibatida mintaqada Orol dengizi havzasining daryolarini ta'minlaydigan qor-muzlik resurslarining maydoni tanazzulga uchramoqda va qisqarmoqda. So'nggi yarim asrda Markaziy Osiyo tog'li muzliklari uchdan bir qismdan ortiqqa qisqardi 2.6.1. Harorat o'zgarishi Havo harorati. Bu ko'rsatkich ko'plab agroiqlimiy va gidrofizik xususiyatlarni hisob- kitob qilish uchun qo'llaniladi. Termik sharoit- lar o'simliklar mahsuldorligini, ekish muddatlari, o'simlik rivojlanishi bosqichlarining davomiyli- gini aniqlaydi. Yilning termik sharoitlaridan ke- lib chiqib, isitish davri davomiyligi va yonilg'iga ehtiyoj belgilanadi. Bazaviy iqlimiy me'yorlardan cheklanishlarda aks etgan havoning harorati O'zbekistonda ro'y be- rayotgan iqlim o'zgarishlarini aks ettiradi. Ma- lumotlar mamlakatda kuzatilayotgan isish surat- larini, yani atmosferada bug'xona gazlari kontsen- tratsiyasining oshishi oqibatida ro'y bergan global isishga mintaqaviy iqlimiy tizimning reaksiyasi- ni ko'rsatadi. Respublika asosiy meteorologik stan- tsiyalari ko'rsatkichlari asosida aniqlangan trend, mintaqada yillararo iqlimning keskin o'zgarishi asosida ro'y berayotgan barqaror isish tamoyilini ko'rsatmoqda (19-rasmga qarang) HARORATNING O'ZGARISHI Ko'p yillik ko'rsatkichlar qatorini tahlil qilish namgarchilik tanqisligi takrorlanishi va jadalligini baholash imkonini beradi. 1933 yil- dan 2007 yilgacha amaldagi ko'p yillik ma'lumotlar ko'rsatishicha, so'nggi o'n yillikda mintaqada jadal isish negizida yillararo yog'ingarchiliklar tartibi o'zgarishining kuchayayotganligi ko'zga tashlanmoqda, bunda ularning ko'payish tamoyili kuzatilmoqda (20-rasmga qarang). 20-rasm. O'zbekiston bo'yicha standartlash ti- rilgan yog'ingarchiliklar indeksining o'zgarishi Qor bilan qoplangan kunlar soni. O'zbekiston sharoitida turg'un qor qoplamining saqlanishi faqat shimoliy va 100 m dan baland tog'li tumanlar- da kuzatiladi. Hududning qolgan tekislik qismida va tog'yonbag'rida qorli qoplam faqat muayyan yillar- da saqlanadi xolos. Bu ma'lumotlar butun Respublika hududi bo'yicha qorli qoplamning makonli-vaqtli taqsimlanishi bo'yicha yilning sovuq davrini baholashda ...