Mintaqaviy ijtimoiy - ekologik muammolar

Mintaqaviy ijtimoiy-ekologik muammolar Reja: 1.Markaziy Osiyo mintaqasida ijtimoiy-ekologik muammolarning kelib chiqishi 2. Mintaqaviy ijtimoiy-ekologik muammolarning umumiy holati 3. O'rta Osiyoning ekologik sistemasi 1.Markaziy Osiyo mintaqasida ijtimoiy-ekologik muammolarning kelib chiqishi Shu narsa malumki, Markaziy Osiyoning iqlimi, geografiyasining o'ziga xos tomonlari inson, jamiyat va tabiatning o'zaro munosabatlariga, ularning shakllanishiga, ekosistema taraqqiyotiga har tomonlama o'z ta'sirini ko'rsatadi. Markaziy Osiyo misolida global va regional ijtimoiy-ekologik muammolarni bir-biriga bog'lganganliklarini, o'zaro bog'liq holda yuzaga kelishini ko'rish, kuzatish mumkin. Insonning antropogen faoliyatining ta'siri Markaziy Osiyo regionida sekin-asta uning tabiatni boshqarish funksiyasini tobora pastga tushira bordi. Uning region masshtabida chidamliligi, biohosildorligining tushib ketishi kishilarning bezovta bo'lishiga olib bormoqda. Tabiatdagi muvozanatning buzilib borayotgani obyektiv xavf tug'dirmoqtsa, o'z navbatida, bunday holat ijtimoiy ekosistemaning global rivojiga salbiy ta'sir ko'rsatmokda. Bu regionning tabiiy muhitidagi asosiy buzilishlar insonning xo'jalik faoliyatiga, ishlab chiqarish kuchlarini ekstensiv rivojlanishiga to'g'ridan-to'g'ri bog'liq. Biosferaning katta ekologik rezervlari bo'lishiga qaramay insonning tabiatga nisbatan o'ta o'ylamasdan qilgan xatti-harakatlari regionning biotsenoziga salbiy ta'sir ko'rsatmokda, bu o'zgarishlarni tuzatish ancha vaqtni talab etadi. Birinchidan, biosfera obyektlarining toksik (zaharli) moddalar bilan ifloslanishi, buning ustiga tabiiy resurslardan ekologik tasdikdanmagan holatda intensiv foydalanish, tabiatning o'zini o'zi qayta tiklashiga kuchi etmay qolayotganligi odamlarni tashvishga solmoqtsa. Ekologik vaziyat regionda juda achinarli holatda, chunki tabiatga nisbatan sanoat korxonalarining, qishloqxo'jaligining va transportning, demografik holatning haddan tashqari taziyqi tabiiy muhitni inson hayotida zararli omilga aylantirmoqtsa. Gap shundaki, inson taraqqiyotining hamma jabhalarida tabiatni haqiqatdan asrash chetda qolmoqtsa. Qarorlar, ko'rsatmalar, farmoyishlar, normativ hujjatlar juda ko'p, ammo ular sekin amalga oshmoqda. M.Sh.Sharifxo'jaevnng fikricha, O'zbekiston va O'rta Osiyo Respublikalaridagi hozirgi ekologik holat sobiq Ittifoq davlatining olib borgan iqtisodiy noto'g'ri siyosatining asorati. Sobiq Ittifoqning, markazdan turib, hisoblashmay tabiiy resurslardan o'ta tartibsizlik bilan foydalanilishi ekologik sistemani buzib tashladi. Oqibatda insonning yashash muhiti degradatsiyaga, inqirozga uchradi. Ayniqsa, paxta yakka hokimligining kelib chiqishi, ilm-fanga asoslanmagan agrar sektorda dahshatli ekologik holatni keltirib chiqardi, tuproqdagi gumus miqdori pasayib ketdi (30-40%), kam hosil beradigan yer maydoni 500 ga etdi, tuproqning meliorativ holati buziddi. Ko'p miqdorda mineral o'g'itlar, pestitsidlarning ishlatilishi yerning biotsenozini o'zgartirib yubordi. Bizning Respublikamizda tabiatni muhofaza qilishning va uni sog'lomlashtirishning eng kechiktirib bo'lmaydigan vazifalari turibdi. Respublikada har yili 100 mln. tonnadan ko'proq axlatlar paydo bo'ladi, ularning hozirgi miqdori 2 mlrd. tonnadan ortib ketdi, ular 200 gektar yerni egallab yotibdi. Respublikada chiqindi axlatlarni utilizatsiya qilish nihoyatda past. Bunday holat tuproqni, suv havzalarini yer osti suvlarini ifloslantiruvchi potentsial xavf tug'diruvchi omillarga aylanmoqda. O'zbekiston gidrometeorologiyasining dalillariga qaraganda Respublika biosferasining umumiy ifloslanishida atmosfera havosiga tashlanadigan zararli omillarning hissasi 60% dan ortiq hisoblandi. Turkmaniston Respublikasida esa biosferaning ...