O'zbekiston tabiatini muhofaza qilish, milliy bog'lar va qo'riqxonalar

O'zbekiston tabiatini muhofaza qilish, milliy bog'lar va qo'riqxonalar Reja: 1. O'zbekiston tabiati va uni muhofaza qilish zaruriyati 2. O'zbekistonning qo'riqxonalari va milliy bog'lari 1. O'zbekiston tabiati va uni muhofaza qilish zaruriyati O'zbekiston O'rta Osiyoning markaziy qismida, yani Amudaryo bilan Sirdaryo oralig'ida joylashgan mamlakat. Hududining shimoliy nuqtasi Ustyurt platosining shimoliy-sharqida, janubiy nuqtasi 450 31' shimoliy kenglikda Termiz shahrida, g'arbiy nuqtasi Ustyurt platosi bo'ylab, 500 sharqiy uzoqlikda, eng sharqiy nuqtasi esa, Farg'ona viloyatining sharqiy qismiga 370 10' uzunlikda joylashgan. O'zbekistonning maydoni 448,9 ming kv. km. bo'lib, hududining 78,7 foizi tekislikdan va 21,3 foizi tog'lardan iborat. Mamlakat hududida Talas, Ugom, Qorjontog', Piskom, Chortoq, Qurama, Turkiston, Morguzar, Nurota, Zarafshon, Hisor, Boysuntog', Surxontog', Ko'hitangtog', Bobotog', Farg'ona, Oloy tizma tog'lari, Qoraxotin, Mingbuloq, Asakaovdan botiqlari mavjud O'zbekistonning tabiiy geografik o'rni Markaziy Osiyodagi boshqa Respublikalari tabiatidan keskin farq qiladi. Mamlakat hududi shimoldan janubga qadar 325 km.ga cho'zilgan. Yer yuzasining tuzilishi (tekisliklar, tog'lar) dagi tafovutlar iqlim hosil qilishda muhim o'rin tutadi. Masalan, mamlakat janubida subtropik iqlim mintaqasi hukm sursa, shimolda shimoli-g'arbdan esuvchi sovuq havo massalari to'g'ridanto'g'ri kirib keladi. Mamlakat hududi bo'ylab o'rtacha yillik harorat ham turlicha. Masalan, o'rtacha yillik harorat Nukusda +11,00S bo'lsa, Toshkentda +13,9 S, Termizda esa +17,8 S ga teng. O'zbekistonning tekislik qismida yozda o'rtacha yillik harorat +26-300C ga etadi. Janubda asosan +31-320S ga etadi. Bazan, Termizda harorat +500C gacha etadi. Umuman, yozi quruq va issiq kechadi. Qishda, yanvar oylarida, harorat shimolda -100S gacha etadi va janubisharqqa tomon isib boradi. Termizda o'rtacha harorat qishda +30C ni tashkil qiladi. Bazi yillarda Arktika havo massalarining kirib kelishi natijasida qish sovuq keladi va harorat Ustyurtda -36-370S gacha, Toshkentda -28300S gacha, Surxondaryoda -18-200S gacha sovib ketadi. Shunga muvofiq ravishda yog'inlar ham turlicha taqsimlanadi. Eng kam Yog'in miqdori Ustyurt, Kuyi Amudaryo va Qizilqumga to'g'ri kelib, 100 mm atrofida. O'zbekistonning adir va tog' oldi qismida yillik yog'inlar 300-550 mm.ni va baland tog' mintaqalarida 550-900 mm.ni tashkil qiladi. O'zbekistonning yirik daryolari Amudaryo va Sirdaryo bo'lib, ular asosan qor va muzlardan, qisman yer osti suvlaridan to'yinadi. O'zbekistonning tuproq qoplami, o'simlik va hayvonot olami juda xilma-xil. Ularning taqsimlanishida iqlim va relef muhim o'rin tutadi. Mamlakat hududi bo'ylab cho'llarda asosan sho'rxok, taqirlar, tekislik va vodiylarda bo'z tuproqlar, tog' oldi va tog' mintaqalarida sur va qo'ng'ir tusli tuproqlar keng tarqalgan. Cho'llarda bug'doyiq, yulg'in, shuvoq, sho'ra, burchoq, isiriq, saksovul kabi o'simliklar, tog' oldi va baland tog' mintaqalarida betaga, ravoch, bodom, pista, do'lana, o'rik, olma, archa, Turkiston qayini, yong'oq, terak kabi o'simliklar o'sadi. O'zbekiston hayvonot olamining tarqalishida ham iqlim va ...