Sanoat, transport, qishloq xo'jaligi, energetika va boshqa tarmoqlarda atrof tabiiy muhitni huquqiy muhofaza qilish

Sanoat, transport, qishloq xo'jaligi, energetika va boshqa tarmoqlarda atrof tabiiy muhitni huquqiy muhofaza qilish Reja: Antropogen uzgargan tabiiy muhitni huquqiy muhofaza qilish tushunchasi, asosiy turlari va xususiyatlari. Shaharlarda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish Ko'pgina yuridik adabiyotlarda mutaxassislar ekologiya huquqiy obyektini tabiiy obyektlar, tabiiy resurslar va tabiiy komplekslarga yoki integrallashgan, differentsiatsiyalashgan (tabaqalashgan) va alohida muhofaza kilinadigan hamda xalq xo'jaligi bo'yicha tarmoqlashgan obyektlarga ajratadilar. Lekin ushbu mualliflarning o'zlari ekologiya huquqining obyekti bo'lishi uchun atrof tabiiy muhit elementi avvalambor tabiiy kelib chiqqan, ekologik tizimning tarkibiga kirgan, insonlarning iqtisodiy, ekologiq madaniy, ijtimoiy, siyosiy talablarini qondira va yashash muhiti sifatini ta'minlab bera oladigan bo'lishi kerak deb tug'ri ta'rif berganlar. Yana ularning bir jihati - bu obyektlar amaldagi qonunlar bilan tartibga solina oladigan bo'lishi kerak3. Ekologiya huquqi obyektlariga nisbatan berilgan bunday yuridik ta'rif bizni ham qoniktiradi va bu tushunchadan kelib holda tabiatni muhofaza qilish va ularni huquqiy boshqarish tizimini xalq xo'jaligi sohalari bo'yicha ishlab chiqish tabiat qonuniyatlariga, yani ekologik tizimlarning «komplekslilik» xususiyatiga moe tushmay qoladi. Undan tashqari, sanoat, transport, energetika va boshqa xalq xo'jaligi tarmoqlari ekologik qonunlar obyekti emas, balki ekologik nazorat va ekspertiza obyekti bo'lib qolishi mumkin. Shuning uchun ham ekologik qonunlar, an'anaga ko'ra, aniq bir ekologiya huquqining obekglari yoki ularning komplekslari bo'yicha ishlab chiqiladi va jamiyatdagi ekologik munosabatlar ana shu obyektlar bo'yicha tartibga solinadi. Masalan, atmosfera havosi antropogen o'zgargan tabiiy hudud-boshqa kam ta'sirlangan atrof tabiiy muhitga nisbatan 10-15 barobar ko'proq ifloslangan bo'ladi. Sanoat tegralarida havo tarkibida zaharli is gazi (SO)ning ko'payishi asosan metallurgiya (30-40%) va ximiya sanoati (15-20%), transport (10-15%) ta'sirida yuzaga kelsa, shaharlarda esa is gazi asosan transport (60-80%), ogir sanoat (15-20%), ximiya sanoati (5-10%) ta'sirida yuzaga keladi. Agrar tegralarda tuproqlarning morfologik (kuzga tashlanadigan tashqi) ko'rinishi 1-1,5 metr chuqurlikgacha tubdan uzgargan va yangi tur xrsil kilgan bo'ladi. Ularda tuproq ifloslanishi pestitsid, gerbitsid, azot, fosfor, turli tuzlar; shaharlarda - maishiy axlat; sanoat tegralarida - sanoat chiqindilari hisobiga amalga oshadi. Sanoat tegralari toifasiga ki-ruvchi atom elektrostansiyalari atrofidagi suv, tuproq va atmosfera havosida radioakgiv elementlar miqdori shaharlarga nisbatan bir necha un barobar ko'p bo'ladi, lekin is gazining miqdori elektrostansiya atrofida agrar tegralarga tenglashgan, shaharlarga nisbatan esa bir necha o'nlab barobar kam bo'ladi. 2. Shaharlarda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish Insoniyat ilmiy-texnik inkilobiyaning oqibatlaridan biri urbanizatsiyadir (lotin tilida urbanus- shaharlik), yani sanoat va adolini shaharlarda mujassamlasha borishi. ayniqsa bu jarayon iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarga xos bo'lib, ularda adoli-ning 70-80% shaharlarda istikomat qiladi. Natijada, adoli zich bo'lgan dududlarda atrof tabiiy muhitga bo'lgan antropogen bosim boshqa hududlarga nisbatan bir necha ...