Suv manbalari va ularni himoyalash

R e j a: aholi turar joylarini toza ichimlik va xo'jalik suvi bilan ta'minlash. Turar joylarda suvning xo'jalik istemoli me'yorlari. Suv manbalari va ularning sanitariya holati. Yer osti suvlari to'g'risida. Yer usti ochiq suv manbalari. Suv va inson salomatligi. Suv sifatini gigiyenik me'yorlari. Markazlashgan vodoprovod suvi bilan ta'minlash uchun suv xavzalarini tanlash. Suv xavzalarining sanitariya muhofazasi. chiqindi suvlarni tozalash va ularni qayta foydalanish turlari. hayotni suvsiz tasvvur qilib bulmaydi.Tabiat hosilasi bo'lgan suv sanoat korxonalari,qishloq xo'jalik ekinlari,xalq xo'jaligining barcha tarmoqlari uchun eng zarur omillardan biridir.Suv insonning sixat-salomatligini saqlash da ayniqsa katta ahamiyat kasb etadi.Malumki,odam organizmining 65 % i suvdan iborat.Shuning uchun xam odam suvsizlikni juda ogir kechiradi,organizmdagi suvni 6- % yukotsa,harorati kutariladi,teri kizarishi,yurak urushi,nafas olishi tezlashadi,muskullarida charchok paydo bo'ladi,boshi aylanadi va ogriy boshlaydi.Suv yo'qotish miqdori yanada ortib boraversa,odam xalok xam bo'lishi mumkin. Suv odam organizmida modda almashinuvi jarayonida,taomhazm qilishda, organizm uchun zarur moddalarni sintezlashda ishtirok etadi.Mutadil iqlim sharoitida suvning o'rtacha istemoli sutkasi 1,5- litrga etadi,lekin issik iqlim sharoitida suvga talab 2- xissa oshadi. Shuni eslatish zarurki,hozir yer yuzida jahonda million yillar oldin bo'lganidek,400 km3 chuchuk suv mavjud.Lekin dunyo aholisi 1820 yili 1 milliard bo'lgan bulsa,hozir 5 milliarddan oshib ketdi.Hindiston aholisining uziga 2 milliardga yaqinlashib koldi.Suv miqdori esa shu davr ichida uzgargani yuk.Buning ustiga ko'p miqdorda yerlar uzlashtirish,kuplab sanoat korxonalari ko'rish chuchuk suv sarfini kupaytirmokda.Shuning uchun xam odamlarni toza va chuchuk suv bilan ta'minlash butun dunyo oldida katta muammo bo'lib turibdi. Turar joylarda jon boshiga o'rtacha suv sarfi 200 litr bo'lgani holda katta shaharlarda xo'jalik ichimlik suvi sarfi 400- litrga etadi. Turar joylarda suvning xo'jalik istemoli me'yorlari. aholini toza suv bilan ta'minlash masalasi o'rta Osiyo Respublikalarida ayniqsa katta muammo bo'lib kolmokda.Shu vaqtgacha qishloqlar va ayrim shaharlar aholisi markazlashgan ichimlik vodoprovod suvi bilan 100 foiz ta'minlangani yuk. O'zbekistonning qishloq aholisi ichimlik toza suvi bilan o'rtacha 50 % ta'minlangan.Lekin shuni aytib utish kerakki,keyingi yillarda davlat mablaglari evaziga shahar va shaharchalar aholisini ichimlik suv bilan keng mikyosda ta'minlash masalasi xal etilmokda. Suv manbalari va ularning sanitariya holati. Yer kurrasida suvlar turlicha joylashgan.Yer osti suvlari kamida uchta chuqurlik yer kavatida joylashgan bo'lib,yer ustida esa ochiq yuza suvlar mavjuddir. qanday suv bulmasin,unga qo'yiladigan gigiyenik talabga ko'ra,u odamlar istemol kilganda xech qanday yuqumli kasalliklar keltirib chikarmasligi,kishilarga zaharli va radioaktiv moddalar bilan shikast etkazmasligi,tami,xidi,rangi risoladagidek bo'lib,aholiga zarar bermasligi kerak. Yer osti suvlari har xil chuqurlikda joylashgan,oralik tafovuti 1,5 m dan 16 km gacha etishi mumkin,ular bosimli va bosimsiz bo'ladi.Anchagina chuqurlikda joylashagan bosimli suvlar artezian suvlari nomi bilan yuritiladi.XII asrda Fransiyaning ...