Suv o'tlaridan foydalanish biotexnologiyalari

Suv o'tlaridan foydalanish biotexnologiyalari Juda qadim zamonlardan suvo'tlari insoniyatni o'ziga jalb qilgan. Turli halqlarda ular haqida ko'pgina bashoratlar aytib kelingan. Dengiz suvo'tlar faqatgina ozuqa mahsuloti bo'libgina qolmay, balki ko'pgina kasalliklarni davolash va uning oldini olishda samarali vosita hisoblangan. Xitoy va Yaponiyada suvo'tlaridan VII asrdanoq foydalanib kelingan. To'rt yuz yildan so'ng esa Fransiya, Irlandiya, Shotlandiya, Norvegiya va Yevropaning boshqa davlatlari undan keng foydalana boshlaganlar. X1X asrda Solovesk monastiri roxibalari dengiz suvo'tlaridan yod, brom va ichimlik sodasi olishni yo'lga qo'yganlar. Ularning kunlik ovqatlanish rasioniga dengiz karami kiritilgan. Tabiatda suvo'tlarning eng katta roli katta-katta havzalardagi organik moddalarning produsentlari bo'lganliklaridir. Aniqlanishicha, yerda o'sadigan o'simliklar qancha organik uglerodlarni fiksasiya qilsa, suvo'tlari ham xuddi shuncha organik uglerodlarni fiksasiya qilar ekan. Suvda yashovchi tirik organizmlarning hayot faoliyati suvo'tlariga bog'liqdir. O'z navbatida suvo'tlar mikro va makrosuvo'tlarga bo'linadi. Ularning shakli turlichadir: ipsimon, spiralsimon, disk ko'rinishli (bir qatlam hujayra qalinligida), plastinkali( bir necha hujayra qatlamli), pufaksimon, lentasimon, butasimon, patsimon, barg ko'rinishida va boshqalar. Dunyoni kuplab mamlakatlarida bir xujayrali suvo'tlari: Chlorella va Scenedesmus shuningdek, Chlorella avlodiga mansub kuk-yashil suv utlardan ozuka oksili tayyorlash yulga kuyilgan. Bu o'simliklar kuyosh nuri energiyasidan foydalanib, karbonat angidrid, suv va mineral moddalardan oksil va boshka organik moddalar sintez kiladilar. Ularni o'stirish uchun ko'p mikdorda suv. Kerakli mikdorda yorug'lik va щaroit bo'lsa kifoya. Issik, janubiy mintaqalarda suv utlarini ochik xavzalarda o'stirish yulga qo'yilgan bo'lsada, yopiq, yarim steril xolatda o'stirish yuqori sifatli oqsil moddalari va boshqa organik moddalar ishlab chiqarish imkoniyatini yaratadi. Chlorella va Scenedesmus avlodlariga mansub suv o'tlar o'zlarini o'sishilari uchun neytral muxitni talab qiladilar, ularni xujayra qobiqlari mustaщkam sellyulozadan tashkil topganliklari uchun ham xayvon organizmida yaxshi xazm bo'lmaydi. Ularni yaxshi bo'lishlari uchun maxsus ishlov berishni talab qilindi. Spirulinalar xujayralari Chlorellaga nisbatan 100 marotaba kattaroq, ammo qalin sellyuloza qobig'i bo'lmaganligi uchun ular organizmda yaxshi so'riladilar. Spirulinalar ishqoriy muhitda o'stiriladi (rN 10-11), tabiatda щam ishqoriy ko'llarda yoki havzalarda ko'proq tarqalgan. 1-rasm. Suv o'tlarining mikroskopik ko'rinishi Suv o'tlari biomassa to'plash tezligi bo'yicha achitqi zamburug'lari va bakteriyalardan pastroq bo'lsada, qishloq xo'jalik o'simliklardan ancha ustunlikga ega. Ochiq tipdagi maщsus o'stiri'ichlarda o'stirilganda 1 gektar maydondan yiliga 70 banka quruq biomassa olish mumkin. Taqqoslash uchun quyidagi sonlarga e'tibor bering: 1 gektar maydondan 3-4 tonna g'alla; 5 tonna sholi; 6 tonna - soya; 7 tonna makkajuxori olish mumkin xalos. Chlorella va Scenedesmus xujayralarida oqsil miqdori 45-55%, spirulinada esa 60-65% tashkil etadi. Suvo'tlaridagi oqsil tarkibidagi almashmaydigan aminokislotalar miqdori ham baland, faqat metionin kamroq xolos. Suvo'tlarida to'yinmagan yog' kislotalari щam ko'proq sintez bыladi (ba'zi birlari almashmaydigan ...