Tabiiy resurslar, chiqindisiz va kam chiqindili texnologiyalar

Tabiiy resurslar chiqindisiz va kam chiqindili texnologiyalar Reja: 1. Tabiiy resurslarning tasnifi va ulardan oqilona foydalanish yo'llari. 2. O'zbekiston Respublikasining mneral xom ashyo resurslari. 3. Mneral xom ashyo resurslardan samarali foydalanish va ularni muhofaza qilish muammolari. Tabiy boyliklari (resurslar) ikki kismga bulinadi: 1. Bitadigan. 2. Bitmaydigan. Bitagidanga kiradi yer osti boyliklari, yer, o'simlik hayvonot, bir xech mineral xam aShyo. Bitmaydigancha kosmik, kuesh radiaciyasi, dengiz oqimi, atmosfera havosi, iqlim, shamol energiyasi, suv. (tabl. karang). Tabiy resurslar Bitadi tuganmas 1 3 5 7 9 2 4 6 8 tiklanmaydigan yer osti boyliklari tiklanadigan yer, o'simlik, hayvonot, bir xech mineral xam ashyo kosmik kuesh radiaciyasi, dengiz oqimi ivlim atmosfera havosi, shamolenergiyasi suv Foydali kazilmalarga rudali va rudasiz metallar, neft', gaz, kumir, torf, yer osti suvlari kiradi. foydali kazilmalar insoniyat va uning xo'jaligi, tarakkieti uchun energiya va ekilgi manbai bo'lib, yildan- yilga undan foydalanish ortib bormokda. Agar sunggi 25 yil ichida duneda kumirga bo'lgan talab 2 marta, temir rudasiga 3 marotaba, neft' va gazga bo'lgan talab 6 marotaba, marganec, kaliy, fosfor,tuzlariga talab 2-3 marotaba oshgan bulsa6 shu davrga aholining o'sishi 40% tashkil kildi. hozir duneda xar yili 150 mlrd. t. mineral xom ashe kazib olinmokda. Tabiiy nurash oqibatida darelar orqali dengiz, okeanlariga xar yili 15 mlrd. tn. tog jinslarini okizib ketmokda, 3-4 mlrd. t. atmosfera havosiga kutarilmokda. Inson kerakli kazilmalarni uzlashtirish oqibatida 1500-200 mlrd. t.tog jinslari bir joydan ikkinchi joyga joylashtiriladi. BMT ning ma'lumotiga karaganda, duneda yiliga 32 mlrd.t. kumir 2.6 mlrd.tn. neft', 6 mlrd.t. temir rudasi, 3.6 mln.t. xrom rudasi, 7.3mln.t. mis rudasi, 3-4mln.t. kurgoshin rudasi, 159 mln.t. tuz, 120 mln.t. fosfotlar, 1.2mln.t. uran, simob, molebdan, nikel, kumush, oltin, platina rudalari kazib olinmokda. Mutaxassislarning bergan ma'lumotlariga ko'ra, agar kazilma boyligidan hozirgi sur'atdan foydalanilsa, oltin 30-35yilda, rux 36: surma -70: kaliy-40: uran-47: mis -66: simob-70: kumir,neft', gaz, 150 yilda tugab qolishi mumkin.Shu sababli kupgina rivojlangan mamlakatlar: Yaponiya, Angliya, Germaniya, Italiya, Gollandiya, Belgiya va boshqa mamlakatlarda xom ashe, yer osti boyliklari yetishmasligi oqibatida ikkilamchi chiqindilarni qayta ishlash va boshqa mamlakatlarning boyliklaridan foydalanilmokdalar. Fan texnikaning rivojlanishi, olimlarni yana xam yangi mineral konlarni kashf qilishga majbur kilmokda. Masalan, Yaponiya olimlarining ma'lumotlariga ko'ra, okean tagidagi metall koncentraciyalari hisobiga dune sanoatini hozirgi iste'mol darajasi mis bilan 200 yil, nikel bilan 70 00 yil marganec bilan 14 00 yil ta'minlash mumkin. Bu boyliklardan dune sanoati extiej uchun 1% dan 20 % gacha foydalanilmokda. Bundan tashqari yer osti minerallari kupchilik xollarda 1 eki 2 metall hisobga kazib olinib kolgan kismi atrof ...