Tuproq ekologiyasi, uni tozalash va tiklash biotexnologiyalari

Tuproq ekologiyasi, uni tozalash va tiklash biotexnologiyalari Reja: Tuproq hosildorligini tashkil etish Mikrob senozi Tuproqdagi mikrobbiokimyoviy jarayonlar Tuproq mikrobbiotexnologiyasi Tuproqni ifloslantiruvchi obyektlarni nazorat qilish va baholash atrof muhit ifloslanishi manbalarini monitoring qilish tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi. O'zbekiston hududida bevosita dala ishlarini amalga oshirish (o'lchovlar o'tkazish va namunalar olish) viloyat ANIIlariga yuklangan, nazoratni uslubiy boshqarish va natijalarni umumiylashtirish bilan ANIDI tuproq ifloslanishi monitoringi bo'limi shug'ullanadi. Yirik sanoat korxonalarining shlam to'plovchi omborlari, neftni qayta ishlash zavodlari va neft bazalari, zaharli ximikatlar, zaharli moddalar ko'mish yerlari, qishloq xo'jaligi aerodromlari va boshqalarga bevosita tegishli uchastkalar nazorat obyektlari hisoblanadi. O'zbekiston hududida 1998-2007 yillar davrida tuproq ifloslanishini o'rganish ikki bosqichga - 1998-2001 yillar va 2002-2007 yillar davriga ajratish mumkin. 2002 yilgacha tadqiqotlar umumiy tusga ega bo'lib, alohida ifloslanish manbalaridagi lokal tadqiqotlar bilan cheklanardi. Biroq shu davrning o'zida Respublika tuprog'i ifloslanishining miqyoslari belgilanib, muammolar aniqlandi. 2002 yilda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 3 apreldagi 11-sonli qarori bilan tasdiqlangan «O'zbekiston Respublikasida atrof tabiiy muhitning davlat monitoringi to'g'risidagi Nizom» qabul qilinganidan keyin tuproq ifloslanishini kuzatish maqsadga yo'naltirilgan va tizimli tusga ega. Vazirlar Mahkamasining mazkur qarorini amalga oshirish uchun Respublika viloyatlari hududlaridagi butun tadqiqotlar tizimini tubdan o'zgartirish, ya'ni - laboratoriya bazasini yuqori darajaga ko'tarish (zamonaviy asbob-uskunalar, o'lchash uslubiyatlari va yuqori malakali xodimlar bilan ta'minlash), dala tadqiqotlari uslubiyatlarini ishlab chiqish, shuningdek ma'lumotlar bazasini va barcha manfaatdor tashkilotlar tanishishi mumkin bo'lgan axborotlashtirish tizimini tashkil qilish talab etildi. Hozirgi paytda viloyat ANII asosiy ekologik ko'rsatkichlar bo'yicha tuproq ifloslanishi darajasini nazorat qilish imkonini beradigan zamonaviy laboratoriya uskunalari bilan jihozlandi. Har yili laboratoriyalarda tuproqlardagi ifloslanish ingrediyentlarini aniqlashning yangi zamonaviy uslubiyatlari o'zlashtirilmoqda. Viloyat laboratoriyalarini uslubiy boshqarish ANIDI tajribali mutaxassislari tomonidan amalga oshirilmoqda. Ko'rib chiqilayotgan davrda ANIDI tuproq monitoringi bo'limida tuproqlardagi ifloslantiruvchilarni aniqlash bo'yicha 6 ta Rahbariy Hujjat ishlab chiqildi, 10 dan ortiq yangi uslubiyat o'zlashtirildi. Kuzatuv natijalari ichki va tashqi nazoratdan o'tmoqda. Tuproq hosildorligini tashkil etish va boshqarishda biologik omillarni rolini birinchilardan bo'lib, tuproqshunoslik fanining asoschilari V.V.Dokuchayev, P.A.Kosto'chev va V.R.Vilyamsonlar baholab berganlar. Ular tuproq hayotida biologik birikmalarni roli juda ham katta ekanligini isbotlab berdilar. Bu g'oya keyinroq S.N.Vinogradskiy, Ye.N.Mishustin, M.M.Kononova, D.G.Zvyaginsev, V.T.Yemsev, D.I.Nikitin va boshqa olimlarni izlanishlarida o'z rivojini topdi va ancha-muncha aniqlik ham kiritdi. Ayniqsa Ye.N.Mishustin, D.G.Zvyaginsev, V.T.Yemsev va boshqalar tuproq hosildorligida mikroorganizmlarni roli beqiyos ekanligini isbotlab berdilar va shu tufayli mikrobbiokimyo asoslari tiklana boshlandi. Hozirgi vaqtda mikroorganizmlar o'zlarining faoliyati va massasi bilan tuproq hosildorligini belgilashda asosiy rol o'ynashi aniq bo'lib qoldi. Shunday ekan, har xil qishloq xo'jaligi tizimida tuproq hosildorligini oshirish va uni ...