Tuproq unumdorligini baholashning tamoyillari

Tuproq unumdorligini baholashning tamoyillari REJA: Tuproq nima Tuproqni sho'r bosishning asosiy sabablari Tuproqni ekologik muhofaza qilish Unumdorlik xususiyatlariga ega bo'lgan yer yuzasining ustki g'ovak qatlami tuproq deyiladi. Tuproq biosferadagi modda aylanma harakatida asosiy rol uynaydi. Tuproq tugaydigan va tiklanadigan resursga kiradi. Insoniyat tarixi davomida 2 millard 2 millard gektardan ortiq unumdor tuproqli yerlar yaroqsiz holga keltirilgan. Har yili sayyoramizdagi qishloq xo'jaligi uchun yaroqli yerlar maydoni sho'r bosishi yemirilishi natijasida 5-7 million gektarga kamaymoqda. Sho'rlangan yerlardagi o'simliklarning o'sishi va rivojlanishi tuproqda erigan tuzlarning tarkibi va konsentrasiyasiga bog'liq. Tuproqda namlik ko'p zonalarda sho'rlangan tuproqlar natriy xlor (NaCl) tuzlari, cho'l zonalarida esa Na, Mg, Ca sulfatlari va karbonatlari ko'proq uchraydi. Tuproq sho'r bosishi asosan qurg'oqchilik rayonlarida, yer osti sho'r suvlari yuzasiga yaqin joylashgan va dehqonchilik qoidalari buzilgan joylarda yuzaga keladi. Sho'r bosishi, zovur va kollektor suvlarning ko'tarilishi va ular tashlanadigan joylarda yer osti suvlari ko'tarilib suv bug'lanoshi natijasida suv betida oq tuz qatlami hosil bo'ladi. Tuproq sho'rligiga qarshi kurash va uning darajasini pasaytirishning eng yaxshi yo'li zovurlar, kollektorlar qazib yer osti sho'r suvlarining sathini pasaytirishdan iborat. Eroziya. Turli xil eroziyalar natijasida shamol suv loyqa bosish tuproq yuzasidan har yili 1 gektar yerdan o'rtacha 30 - 50 tonna unumdor tuproq yuqolmoqda. Tuproqning shamol ta'siridagi eroziyasi iqlimi qurg'oq, o'simliklari kam, siyrak, qum va tuproqli rayonlarida ko'proq yuzaga keladi. Shamol eroziyasining tezlashishiga tuproq zarrachalarini buzilishi, maydalanishi, o'simliklarning payhon qilinishi, yerga namlikning kam tushishi yoki kam sug'orilishi sabab bo'ladi. Relef. Tirik organizmlar misoli sifati tuproqning uning xususiyatlari shu yerning joylanishi baland yoki pastligi qiyaliklar kabi orfografik omillar ta'siriga bog'liq bo'ladi. Yerning baland pastligining o'zgarib turishiga qarab relefning tubandagi tiplari: makrorelef, mezorelef va mikrorelef. Makrorelef iqlim va o'simliklar tiplarining mintaqalar bo'yicha taqsimlanishiga hamda vertikal zonalikning kelib chiqishiga olib keladi. Mezorelef - ekologik omillarning zonalar bo'yicha taqsimlanishiga olib keladi. Mikrorelef - mikrorelefning kelib chiqishi o'simliklar hayvonlar yoki insonning hayot faoliyati bilan bog'liqdir. Tuproqni ekologik muhofaza qilishning chora tadbirlari. Ma'lumki tuproq million million yillar davomida hosil bo'lgan iqlim omillari va tirik jonzotlar hamjihatligini mahsulidir. Sayyoraning eng bebaho boyligi tuproq hisoblanadi. Turli xil tuproqlarni ekologik muhofaza qilishning chora tadbirlari quyidagilardan iborat. Tuproq melioratseyasining ekologik chora tadbirlari: yerning yaxshi tekislash tog' yon bag'irlari, adir tepaliklaridagi yerlarni ko'ndalang haydash. Sug'orish yo'llarini takomillashtirish yer osti suvlari sathini pasaytirish yo'li bilan tuproqni sho'rlash jarayonini yo'qotish, botqoqlarni quritish, qurg'oqchilik rayonlarda ixotazorlar - daraxt, butazorlar tashkil etish. Juyaklarni shamol yo'nalishiga parallel qilib olish tog' yon bag'irlarini zinapoyalik qilib o'zlashtirish. Sanoat, turar joy, kanal qurilishlariga ho'jalikka yaroqsiz, noqulay ...