Tuproqlarni radionuklidlar bilan ifloslanish muammolari va bartaraf etish tadbirlari

Tuproqlarni radionuklidlar bilan ifloslanish muammolari va bartaraf etish tadbirlari Reja Radioaktiv elementlar haqida tushuncha. Tuproq qoplamini radioaktiv elementlar bilan ifloslanishi Biosferadagi harakatlanishi Biosferaning radioaktiv element va moddalar bilan ifloslanishi XX asrning ikkinchi yarmida global muammoga aylandi va barcha ifloslanishlar orasida eng havfli ifloslanish shakli hisoblanadi. Uzoq yillar davomida radiusli 1 va (3 nurlanish tirik organizmlarning genida salbiy o'zgarishlar hosil qilib, bir necha avlodga zaharli salbiy ta'sirini ko'rsatadi. Radioaktivlik haqidagi ta'limotga asos solgan olim, ikki karra Nobel mukofoti sovrindori, fizik va kimyogar ayol Mariya Kyuri hisoblanadi. Tuproqlarning radioaktiv elementlar bilan ifloslanishi 1950 yillarda kuzatilgan. Bu vaqtga kelib yadro qurolini sinash avj olib, tuproqlar ifloslangan. Hozir esa yadro qurolidan tinchlik maqsadida foydalanish yo'llari ko'paydi va ifloslanishning havfi oshdi, bularga AES lar, atom muzyorar kemalari, uran shaxtalari, rudniklar, zavodlar va boshqalar kiradi. Ayniqsa slanets bilan ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalari, kumir, neft yoqilishi va boshqalar ham atrof - muhitni radioaktiv elementlar bilan ifloslaydi. Radioaktiv ifloslangan tuproqlarda rN, gumus miqdori, oziqa elementlari va boshqa xususiyatlari o'zgarmaydi. Faqat shu zarrachaning, ya'ni radioaktiv elementning QQM ko'rsatkichi o'zgaradi. .Tuproqning ifloslanishida unda uzoq yashaydigan izotoplarga 8g90, I129, Sz137, Se144, Ka226, T292, i238,Ri239 lar kiradi. Bularning tuproqdagi harakatchanligi kuyidagicha: 8g90 Ki106 Sz137 Se'44 I129 Ri239 faollik ketma ketligida joylashadi. Tuproqning o'z-o'zini tozalash qobiliyati elementning harakatlanish jadalligiga va yemirilish tezligiga bog'liq bo'ladi. Antropogen radionuklidlar tuproqning ustki qatlamiga yoki yuzasiga tushadi. Shu sababli og'ir mexanik tarkibli tuproqlarda, yog'in kam tushadigan mintaqalarda taxminan 10 sm kalinnik atrofida saqlanib, juda havfli holatni yuzaga keltiradi. Fakat yengil mexanik tarkibli tuproqdardagina 10-15 yil davomida 40- 50 sm chuqurga tushishi mumkin. Gumusli tuproqdarning o'z-o'zini tozalashi nisbatan qiyin, chunki, radionuklidlar bunday tuproqdarga yaxshi yutiladi, natijada kuchsiz xdrakatlanadi. Shur tuproqdarga radionuklidlar kam yutiladi va kam saqlanadi, togli tuproqlarda buning aksi. Tuproqning radioaktiv elementlar bilan ifloslanishi quyidagi xrllarda faollashadi, kumirni yokishda (Ra, U, Th), yadro qurollarining portlashida (Sr90, Sr , Cs , U , Ru , Se ), yadro reaktorlaridan foydalanishda (Sa45, Fe55, C14)s elementlari bilan, AES lar ta'sirida esa transuranitlar bilan ifloslandi. Bu elementlarning xdmmasi radioaktivlik xossalariga ega, shu bois ifloslangan tuproqdar va oziqa zanjirini tsha o'rganilishi maqsadga muvofik. xdooblanadi. Radioaktiv elementlar zaxdrli xususiyatiga ko'ra 5 guruhga bulinadi: A - guruh juda yukrri radioaktiv zaharli izotoplar: 210R,, 210Ro, 226Ra, 228Th, aCH 232Th, 232U, 237Np, ^Pu^Pu, 241Am, 242Cm; B ~ guruh yusori radioaktiv zaharli izotoplar: 'Sr, 106Ru, I24Sb, 126I,129I, 131I, 144Ce, I70Tm, 210Bi, a3Ra, 224Ra, 227Th, 234Th, 230U, 233U, 234U,235U,2«RU; V-guruh o'rtacha zaharliradioaktiv elementlar izotoplari: ...