Uglerodli birikmalarning tuproqdagi roli va vazifalari

Uglerodli birikmalarning tuproqdagi roli va vazifalari REJA: 1.Uglerodli mineral birikmalarning tuproqni shakllanishiga,unumdorligiga ta'siri. 2.Uglerodning tuproqdagi mineral va organik birikmalari. 3.Tuproqdagi karbonat angidrid va karbonat kislota. 4.Natriy, kaliy, kalsiy, magniy karbonatlari hamda ularning akkumulyasiyasi va migratsiyasi. Uglerodli mineral birikmalarning tuproqni shakllanishiga, unumdorligiga ta'siri. Uglerodli mineral birikmalarga uglerod oksidlari, karbonat kislota va uning tuzlari (karbonatlar) kiradi.Karbonat angidridi yoki uglerod dioksidi atmosfera va tuproq havosining doimiy komponenti hisoblanadi. CO2 barcha tuproqlarda butun vegetatsiya davri davomida hosil bo'lib turadi.Doimiy bir xil miqdordagi gumusga ega bo'lgan tuproqlarda hosil buladigan va atmosferaga chikaradigan yillik o'simlik koldigi miqdoriga mos keladi.Agar tuproq tarkibidagi uglerod miqdori atmosferaga chikayotgan CO2 dan ortik bulsa, bu tuproqda organik moda va gumus miqdori oshayotgan, ya'ni gumifikatsiya jarayoni kuchlirok bo'ladi.Agar atmosferaga chikayotgan miqdori tuproqdagi C miqdoridan ortik bulsa, u holda tuproq tarkibidagi organik modda va gumus miqdori kamayadi. tuproqda gumifikatsiya jarayonidan mineralizatsiya jarayoni kuchli, ya'ni ustun bo'ladi. Atmosferadan tuproqka utadigan va tuproqdan chikib ketadigan S miqdori uning modda almashininishdagi miqdorning 1-2 % ni tashkil qiladi.Bu miqdor S ning tabiatdagi muvozanatiga deyarli ta'sir kilmaydi. o'simlik koplami va organik dunyo mineralizatsiyasi S muvozanatini belgilaydi. Tabiiy lanshaftlarda S ning muvozanati ijobiy bo'lib, yetuk tuproqlarda S muvozanat holatida ya'ni uning kirim elementlari bilan chikim elementlari teng bo'ladi. qishloq xo'jalik foydalaniladigan landshaftlarda agarda tuproqdagi gumus zaxirasini oshirish nazarda tutiladigan agrotexnika joriy etilmasa, S balansi salbiy bo'ladi.qishloq xo'jaligi ekinlari joylashgan foydalaniladigan landshaftlarda tuproqdan ajralib chikadigan SO2 atmosfera havosini boyitadi.Bu ayni vaqtda yashil o'simliklarning fotosintezini kuchaytiradi. Bir kism SO2 tuproq eritmaisda erib ishkoriy va yer metallari bilan karbonatlarni hosil qiladi.tuproq havosining tarkibidagi SO2 miqdori uzgarib turadi.Atmosfera havosidagi miqdoridan ortik bo'ladi. SO2 ning atmosferadagi miqdori 0,03 % bulsa, tuproqda 1-3 %, xatto 10 % ga yetadi.Bunga sabab eng avvalo SO2 ning mol ogirligi havoning o'rtacha molekulyar ogirligidan kupligi, ya'ni SO2 mol ogirligi 44 g, havoniki esa 29 g.Kolaversa, tuproqdagi o'simlik ildizlari SO2 ni hosil qiladi va bu SO2 bir kismi o'z ogirligiga ko'ra tuproq govakliklarida koladi.SO2 ning tuproq tarkibidagi, tuproq eritmasi tarkibidagi miqdorlari eng avvalo bosim, namlik, haroratga bog'liq.Masalan, 20 gradusda bir xajm suvda 0,9 xajm 100 g suvda 0,17 SO2 eriydi va xokazo. Odatda nisbatan past harorat va yuqori bosimda SO2 suvda yaxshi eriydi, ya'ni SO2+N2O N2SO 3.Bunda hosil bo'lgan kumir kislotasi 2 asosoli bo'lib, uning ionizatsiya konstantasiga teng bo'lib, sirka kislotasining ionizatsiyasidan yuqori bo'ladi. tuproqda SO2 miqdori 10 % atrofida bo'lib, rN=5-5,5 bulsa, bunday vaziyatda tuproqda ishkorlarning tuplanishi, rN=4,5-5 bulsa, ya'ni kamaysa kislota hosil bo'lish sharoitlarini kuzatish mumkin.tuproq eritmalarida rN ...