Diniy muassasa va tashkilotlarga nisbatan olib borilgan keskin siyosat va uning oqibatlari

Diniy muassasa va tashkilotlarga nisbatan olib borilgan keskin siyosat va uning oqibatlari Sovet hokimiyati O'zbekistondagi diniy muassasalar va tashkilotlar faoliyatini qoralab, ularga qarshi hujum boshladi. Jumladan, O'zbekistonda chop etilgan Kommunist, Mushtum, Yangi qishloq, Maorif va o'qituvchi kabi bir qator jurnallarda dinga qarshi targ'ibotni kuchaytirishga qaratilgan maqolalar chop etildi. Qurbon va Ro'za hayiti bayramlarini taqiqlash, ana shu kunlarda targ'ibot va tashviqotni kuchaytirish, Qizil choyxona, Qizil burchak, ishchi-dehqon klublarida xudosizlikni targ'ib qiluvchi markazlar tuzish kampaniyalari uyushtirilib, ular moddiy jihatdan qo'llab-quvvatlandi. Madaniy sohalarni mafkura izmiga solish din masalalarini ham chetda qoldirmadi. Marksizmga asoslangan sovet mafkurachilari islomning yuksak ilmiy-madaniy qimmatini inkor etish uchun unga nisbatan sotsialistik turmush tarziga mos kelmaydigan eski, qoloq, reaksion qarashlar degan ustqurmani tanlab oldilar. Markazning bu ustqurmasi O'rta Osiyo tarixi bilan shug'ullangan mashhur sharqshunos olim V.V.Bartoldning islomni jahon tarixining bir ko'rinishi bo'lgan musulmon madaniyati sifatidagi ta'rifi etiborga olinmadi. O'sha paytlarda ilg'or ruhoniylarning bergan maslahatlari, ularning tinchlik-totuvlik bilan ta'lim islohotlarini amalga oshirish to'g'risidagi takliflari rad etildi. Chunki rasmiy hukumat ulardan xavfsirab, bu, yangi sharoitga moslashib olish uchun urinayotgan ruhoniylarning ayyor siyosatidir, deb baholadi. Partiya va davlat arboblari orasida islom dini O'rta Osiyodagi mahalliy millatlarning mustamlakachilik zulmiga va ruslashtirishga qarshi rahnamosi degan fikr mavjud edi. Shuning uchun ham dinga va ruhoniylarga qarshi 30-yillarda ochiqdan-ochiq kurash olib borildi. Buning uchun maxsus Kurashchan xudosizlar tashkiloti tuzilib, uning bo'limlari barcha korxona va muassasalarda tashkil etildi. Kurashchan xudosizlar ittifoqi umumiy shubhalanish vaziyatini kuchaytirishda katta rol o'ynadi. Uning faoliyatida yosh qizlarni turmushga berish, qalin olish, ayollarni xo'rlash hollariga qarshilik ko'rsatish kabi ishlarda ijobiy natijalarga erishilgan bo'lsada, biroq ruhoniylar va dinga e'tiqod qiluvchilarga nisbatan shafqatsiz kurash olib borishda salbiy rol o'ynadi. Bu tashkilot bergan ma'lumotlar asosida Respublika hukumati tomonidan 1931 yilning o'zida Farg'ona, Bekobod va Toshkentda bir qator cherkovlar, masjidlar va diniy maktablar yopib qo'yildi. Toshkentning Oktyabr tumani aholisi komsomol klublariga aylantirilgan masjidlarni xalqqa qaytarishni talab qilib chiqdi. Lekin bu chiqishlar tuzumga qarshi uyushtirilgan targ'ibot deb baholangan. Kurashchan xudosizlar ittifoqi hisobotiga ko'ra, 1931 yilda besh yillik reja bajarilgan bo'lib, uning safiga O'zbekistonda 900 kishi azo bo'lgan, ulardan 600 nafari yoshlar edi. Lekin shunga qaramasdan, O'zbekiston xalqlari diniy e'tiqoddan, diniy qadriyatlardan mutlaqo voz kechmadi. Bolsheviklarning dinga qarshi zo'ravonligi va taqiblari ostida bo'lsada, bu e'tiqodni imkon darajasida saqlab qolishga harakat qildi. Biroq bolshevistik siyosiy doiralar o'zgacha dinni, o'zgacha e'tiqodni xalq ongiga singdirishga harakat qildi. Bu din partiyaning dini, yani marksizm g'oyasi edi. Bu g'oyani ommalashtirish uchun barcha imkoniyatlar va vositalar ishga solindi. Jamiyatga asosiy mafkura sifatida marksizmning kiritilishi natijasida boshqa ...