Ma'naviyat falsafasi haqida

ma'naviyat falsafasi. Jamiyatning ma'naviy taraggiyoti Reja: 1. ma'naviyat-ijtimoiy hodisa. 2. ma'naviyatda milliylik va umuminsoniylik. 3. ma'naviyatda axloq va e'tiqod birligi. 4. ma'naviyat va ijtimoiy taraqqiyot. ma'naviyat tushunchasi. ma'naviyat o'zbek tilida ko'p ishlatiladigan, shu bilan birga, eng kam urganilgan tushunchalardan biridir. Xuddi shunday fikrni boshqa olimlar xam bayon qiladi: «ma'naviyat atamasi rasmiy hujjatlarda, ilmiy adabiyotlarda, matbuotda ko'p qo'llanilishiga qaramasdan, ilmiy tushuncha sifatida alohida tahlil etilmagan va ta'riflanmagan». Kundalik turmushda ko'p kullanadigan bu tushunchaning ilmiy jihatdan deyarli urganilmagani Kalati tuyuladi. Lekin bunday holatning ildizlari turli davrlarda unga bo'lgan munosabatda kurinadi. Bu munosabat esa, sobiq ittifoq davrida, asosan, uni inkor qilish va unga past nazar bilan qarashda edi. Fanda, xususan, falsafada bu tushunchaning kam urganilgani, avvalo, shunda namoyon buladiki, juda ko'p falsafiy tizimlarda unga mutlako etibor berilmagan, ularning asosiy tushunchalari - kategoriyalar silsilasida unga urin ajratilmagan. Bunday xolning sababi esa ijtimoiy taraqqiyotda ma'naviyatning urnini ilKay bilmaslik yoki uni inkor qilishda edi. Marksizm falsafasi bu tushunchaning ijtimoiy taraqqiyotdagi urniga etibor bermas edi. Shuning uchun Marks falsafasidagi kategoriyalar tizimida unga urin ajratilmagan. Shurolar davrida falsafa bo'yicha bosilib chikkan risola va makolalarda, darslik va o'quv qo'llanmalarida, xattoki falsafiy atamalar luKatlarida xam bu tushuncha tilga olinmagan. ¤zbekiston mustaqillikka erishgach, mamlakatning taraqqiyot rejalari tuzilar ekan, rivojlanishning fakat iqtisodiy jihatlariga emas, ma'naviyat masalasiga xam alohida etibor berildi. Bu etibor fakat nazariya sohasida emas, amaliyotda xam namoyon buldi. «xalqning ma'naviy ruhini mustahkamlash va rivojlantirish, - deb yozgan edi Prezident Islom Karimov, - ¤zbekistonda davlat va jamiyatning eng muhim vazifasidir». Mamlakatimizda ma'naviyat masalalari bo'yicha o'quv rejalari va dasturlar tuzildi, o'rta va oliy o'quv yurtlarida ma'naviyat fani kiritildi. Respublika ma'naviyat va ma'rifat markazi tuzilib, barcha viloyat, shahar va tumanlarda uning bo'limlari ochildi. 199 yilda Respublika ma'naviyat va ma'rifat kengashi tuzildi. Bu sohada Respublikamizda kator tadbirlar amalga oshirilgani va oshirilayotganini kayd etish bilan birga, bu tushunchani falsafiy tahlil qilish bo'yicha harakatlar juda sekin amalga oshayotganini takidlash joiz. Mavzu bo'yicha elon qilingan bir necha makola, risola va uch-turtta kitoblar hisobga olinmasa, tadqiqotlar olib borish endi boshlanayapti. Bunday vaziyatning sabablarini esa, bizning nazarimizda, totalitar tuzum koliplaridan, asoratlaridan xanuzgacha gutula olmayotganimizdan izlash kerak. Biz xam uzimizda shakllanib kolgan munosabatni keskin uzgartira olmayapmiz. boshqa fanlarda bo'lgani kabi, falsafada xam hodisalarni o'rganish, kupincha ularni ifodalaydigan so'zlarning kelib chiqishini aniklashdan boshlanadi. «ma'naviyat» so'zining negizida arabcha «mani» so'zi yotadi. «ma'naviy» so'zi maniga aloqadorlikni bildirsa, «ma'naviyat» «ma'naviy» so'zining kuplikdagi shaklidir. «ma'naviyat» atamasining negizida mano so'zi yotar ekan, uning mazmuni, kulami, tarkibini aniklab olish ma'naviyat atamasini tularok anglashga yordam beradi. Mano mohiyatning ...