O'zbekistondagi ilk o'rta asrlar falsafasi

¤zbekistondagi ilk o'rta asrlar falsafasi. Reja: 1. Ilk o'rta asrlar falsafasining mohiyati va o'ziga xos xususiyatlari. 2. Islom dini va falsafasi. Tasavvuf va uning oqimlari. 3. Dunyoviy bilimlar rivoji va falsafiy tafakkur. 4. Ilk o'rta asrlar falsafasining o'ziga xos ahamiyati. Mazkur mavzuga asos bo'lgan davr falsafasi arab istilosi va mamlakatimizda islom dinining taraqqiy etishi bilan uzviy boKlikdir. Bu falsafa, bazi chet ellik mutaxassislar aytgani kabi, fakat arablar madaniyatining bir kismi emas. Balki bizning Vatanimiz farzandlari uluK bobokalonlarimizning islom diniga, islom falsafasiga, butun arab dunyosi va jahon sivilizatsiyasiga katta ta'sir kursatgan ta'limotlari dunyoga kelgan davr falsafasi xamdir. Shu bilan birga, bu ajdodlarimizning boskinchilarga qarshi kurashini aks ettirgan, xalqimiz madaniyati va ma'naviyati nixoyat darajada rivojlanganini butun jahonga yakkol namoyon kilgan davr falsafasidir. Bu Mukanna kabi milliy kaxramonlarimiz keng xalq ommasiga bosh bo'lib ozodlik kurashi olib borgan paytlarda elning ruhini kutarib, ilxomlantiruvchi ezgu Koyalar shakllangan davr falsafasidir. Bu Amu va Sirdaryo buylarida yashagan xalqning daxosi eng yuksak darajaga kutarilgan, uning atokli namoyandalari jahon madaniyati sahifalariga uzlarining uchmas nomlarini muxrlab ketgan davr falsafasidir. Bu falsafaning xususiyatlari usha davrda kechgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlarning o'ziga xosligi bilan belgilanadi. Mazkur mavzuni o'rganishdan maqsad, Prezidentimiz Islom Karimov tabiri bilan aytganda, yosh avlod kalbida mafkuraviy immunitetni shakllantrish, «Yoshlarimizning iymon-e'tiqodini mustahkamlash, irodasini baquvvat qilish, ularni o'z mustaqil fikriga ega bo'lgan barkamol insonlar etib tarbiyalash. Ularning tafakkurida uzligini unutmaslik, ota-bobolarning muqaddas qadriyatlarini asrab-avaylash va xurmat qilish fazilatini karor toptirish»dan iborat. Arab boskini va islom dini. Movarounnahr arablar tomonidan zabt etilishi arafasida Turk koKonoti tizimiga kirar edi. U mayda amirliklardan iborat bo'lib, ular o'rtasida tinimsiz tuknashuvlar ruy berib turar edi. ayniqsa, Turk koKonoti bilan sosoniylar Eroni o'rtasidagi tuknashuvlar o'ta shiddatli tusda yuz berar edi. XII asrning oxiri va XII asrning boshlarida bu hudud arab xalifaligi tomonidan bosib olindi. Bunga Movarounnahr hududida yashovchi xalqlar, ijtimoiy kuchlar orasida siyosiy xamjihatlikning yukligi, o'zaro kirKin-barotlarning avj olishi sabab buldi. Movarounnahrga arablar boskini bilan birga islom dini xam kirib keldi. Islom so'zi arabcha tangriga o'zini topshirish, itoat, buysunish, tinchlik kabi manolarni anglatadi. Islom dini bayroKi ostida keng hududda arab kabilalari birlashgan, mavjud tarkoklikka chek qo'yilgan, yagona markazlashgan arab xalifaligi tashkil topgan. Јuron va xadislarda islomiy ta'limotning asosi bayon qilingan. Јuron - muqaddas kitob. Unda islom qonun-qoidalari, iymon-e'tiqod talablari, huquqiy va axloqiy me'yorlar o'z ifodasini topgan. U 114 sura va ular tarkibidagi oyatlardan tashkil topgan. «Sunna» esa xadislar majmui bo'lib, Јurondan keyin turadi va uni tuldiradi. Unda Muhammad payKambarning so'zlari, xatti-harakatlari nakllar va xadis shaklida jamlangan. Јuron va sunnadan ...