Kaykovus va uning Qobusnoma asari

Mavzu: Kaykovus va uning Kobusnoma asari haqida. . Kaykovus va uning Kobusnoma asari haqida. Unsurulmaoliy Kaykovus Kasbiy dengizining Janubiy kirgoklarda yashagan gilon kabilasidan bo'lib, uning bobosi Kobus IX-XI asrlarda xukmronlik kilgan Samoniylar sulolasining avlodlaridan bulmish Sulton Mahmud Gaznaviy doirasiga yaqin zolim, kaxri qattiq, birok ukimshli amaldorlardan edi. Bu xakda Kaykovus Kobusnoma da shunday etirof etadi: Men bobom Shamsulmaoniy bag'oyat kattol kishi erdi va xech kishining gunoxin afv kilmas edi. Kaykovus o'z zamonasidagi ziyoli kishilardan biri bo'lib etishadi., musiqa va tibbiyot ilmida ancha muvaffakiyatlar kozonadi, birok pand- nasihat tarzida bitilgan Kobusnoma asari bilan mangulikka daxldor siymolar katoridan urin oladi. Kaykovus va uning kalamiga mansub Kobusnoma ning bu qadar ulkan obru va etibor kozonish sabablari bor, albatta. Kaykovus bu asarni yaratishdan oldin uzigacha bo'lgan davrda pand-nasihat ruhida yaratilgan juda ko'p asarlarni kunt bilan o'rganadi. ayniqsa unda xindlarning mashxur Kalila va Dimna si, Nizomul mulkning Siyosatnoma, Nosir Xisravnig Saodatnoma va Rushnionoma , Yusuf Xos Hojibning Kutadgu bilig, Mahmud Koshgariyning Devonu lugotit turk va boshqa asarlar ulkan taassurot koldiradi. Kaykovus usha davrda shuxrat kozongan Buxoro, Samarkand,Gurganj kabi ilm-ma'rifat va madaniyat markazlarida bo'ladi. Bu joylardai tanikli olimlar shoirlar bilan suhbat kuradi, sharq falsafasi, adabiyoti,tarixi,madaniyati, ta'lim-tarbiyasi haqidagi ilmiy va ommabop asarlarni o'rganadi. o'qish , o'rganish va izlanishlarning mevasi ularok xijriy 475, milodiy 1082-1083 yillarda yani bundan 900 yil ilgari Kobusnoma dunyoga keldi. Kaykovus bu asarni o'g'li Gilon shoxga bagishlaydi. Kobusnoma xajmi ancha katta bo'lib, 44 bobdan iborat. Asar mazmunan juda ko'p va inson uchun zarur bo'lgan masalalarni kamrab oladi. Jumladan, unda ta'lim -tarbiya olish kasb-hunar , ilm-ma'rifat egallash dust ottirish odamlar orasidagi munosabat mansabdorlik va amaldorlikka tegishli pand-nasihatlar bayon etiladi. diqqatga sazovor narsa shuki Kaykovusning pand-nasihatlari kuruk o'g'itlardan iborat emas . Muallif o'zi ifoda etmokchi bo'lgan manoni kuchaytirish, ta'siranligini oshirish maqsadida boblarga har xil ibratli rivoyat va hikoyatlarni kiritadi. Natijada, asarning kitobxon tomonidan zavk va shavk bilan mutolaa etilishiga tarbiyaviy tomondan olib karalganda, uning samarali bo'lishiga imkoniyat yaratiladi. Asarning mana tukkiz asrdan beri sharqu -g'arbdagi juda ko'p xalqlar tomonidan urganilib, keng tarkalib, sevib ukilib kelinayotganligining boisi, qisqacha aytganda, unda insoniylik akidalarining mahorat bilan talqin etilishi va targ'ib-tashvik qilinishidir. Asarning o'zbek tiliga ugirilishi olim tarjimai va davlat arbobi Muhammadniyoz Erniyozbek o'g'li Ogaxiyning xizmatlari bekiyosdir. ...