Afrika materigining tabiat zonalari

Afrika materigining tabiat zonalari Reja: 1. Ekvatorial urmonlar zonasi. 2. Subekvatorial urmonlar zonasi. 3. Savannalar zonasi. 4. Tropik va subtropik chalachullar zonasi. 5. Tropik chullar zonasi. 6. Subtropik yashil urmon va butazorlar zonasi. 7. Sernam subtropik urmonlar zonasi. 8. Tropik urmonlar zonasi. Afrikadagi hozirgi geografik zonalar va ularning strukturasi asosan pleystotsen epoxasida shakllanadi. Bu davrda materikda issiqlik va namlik nisbati hozirgiga o'xshash bo'lgan organik olam evolyutsiyasi natijasida esa flora va faunaning hozirgi zamondagi turlari paydo bo'lgan. Pleystotsen davridayok iqlimning o'zgarish materik subtropik, tropik va xatto subekvatorial kengliklarida geografik zonalarning kelib chiqishiga katta taosir kursatgan o'rta dengiz buyidagi subtropik landshftlar va musson landshaftlar zonalari, shuningdek savannalar va siyrak urmonlar zonalari bir necha bor kengaygan va toraygan; namlik oshganda kengaygan, namlik kamayganda esa kichraygan. Ikkila yarim shardagi tropik chullarning chegaralari va olgan o'rni Xam shu munosabat bilan ko'p uzgargan. Gileyalar zonasida pleystotsen davridagi iqlim o'zgarishlari unchalik katta bo'lgan emas, shuning uchun zonaning landshaft elementlari - tuprogi va o'simliklari anchagina kadimligi bilan ajralib turadi. Zonaning tuprogi va o'simliklari uchlamchi davr oxiridan boshlab aytarlik uzgargan emas. yuqorida aytilgandek, Afrikadagi geografik zonalardan kupchiligi ekvatorial mintaqa gileyalar zonasida shimoliy va janub tomonda takrorlanib turishi va relpef tekisligiga karab bir-zoning ikkinchi zonaga seki nasta utishi geografik zonalari joylashuvining xarakterli xususiyatlaridir. Materikning keng va «Kontinetal» shimoliy yarmida namlik tropik kengliklardan subtropik va subekvatorial kengliklarga tomon sekin asta osha boradi, shunga ko'ra materikning shimoliy yarmi deyarli butunlay chullar va savannalar bilan band. Chul va savannalar klassik kenglik yo'nalishida davom etadi. Materikning kambarrok janubiy yarmida namlik turli joyda turlicha bo'lganida zonalarining xili kuprok bu zonalar Xamma yerda Xam kenglik buylab davom etavermaydi. Subtropik kurik urmonlar va butalar materik shimolida Atlas toglarining shimoliy yon bagirlari buylab ketuvchi tor kirgok buyi polosasi bilan chegaralanadi. Shu polosaning orqasida Atlas toglarining ichki rayonlarida va Liviya-Misr soXili buylab, subtropik chala chullar zonasi bor; bu zonaning janubiy chegarasi juda noanik bo'lib, Atlas toglarini tashqaridadir. Subtropik chala chullar zonasi Saxroi Kabirning keng tropik chullar zonasiga utadi. Bu zona Atlantika okeani soXilidan butun Afrika orqali utib Osiyodagi Arabiston yarim oroligacha davom etadi. Torgina Kizil dengiz Afrika va Arabiston yarim oroli kirgoklarida havoning nisbiy namligini fakat kupaytirib yuboradi, shu sababli chullar zonasi Afrika kirgogidan Osiyo kirgogiga bemalol utadi. Zonaning shimoliy va janubiy chegaralari shartli ravishda 200 mmli izogietlar orqali o'tkaziladi. Janubda tropik chullarga kambar tropik chala chullar zonasi joylashgan. Bu zonada 2-3 oy mobaynida 200-300 mm yogin tushadi. Tropik chala chullar zonasi Kizil dengiz soXiliga chikadi. Bu yerda kish ...